283
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

اتّفاق نظر فقها ، جايز است ، و چنانچه با پشم يا كُرك يا موى حيوانات حرام‏گوشت ديگر مخلوط شده باشد نيز براى نمازگزار ، ممنوع است ؛ ولى در باره پوست خز ، اختلاف است .۱
بنا بر اين ، خز در ميان حيوانات حرام‏گوشت ، حكمى ويژه دارد و اگر نماز گزاردن در لباسى كه از پوست خز تهيّه شده نيز نادرست باشد ، ترديدى نيست كه اگر تنها پشم و كُرك آن باشد ، جايز است ؛ امّا ميان پوست و پشم و كُرك و موى ساير حيوانات حرام‏گوشت ، فرقى نيست و در باره برخى حيوانات ديگر ، مانند سنجاب ، بحث و اختلاف است .۲ با اين حال ، آنچه از ظاهر اين توقيع بر مى‏آيد ، آن است كه ميان پوست حيوان و بقيّه اجزاى ياد شده ، فرق گذارده است . از اين رو ، گروهى از فقها در جمعِ ميان اين توقيع و ساير احاديث ، دچار مشكل شده و چاره‏اى جز بسنده كردن به دسته ديگر احاديث نديده‏اند .۳ گاه نيز افتادگى در نقل توقيع ، احتمال داده شده است .۴ البتّه برخى فقها اجمالاً به آن استناد كرده‏اند ،۵ چنان كه آية اللَّه سيّد احمد خوانسارى ، ناسازگارى يك بخش پاسخ را مانع استدلال به بقيّه حديث نديده است ؛۶امرى كه رويّه‏اى پذيرفته در فقه است .

۳۷. نماز گزاردن در لباس ابريشمى (ح ۶۹۰/۲۸)

آنچه براى مردان از جمله در نماز ، جايز نيست ، لباس ابريشمى خالص است ؛ امّا اگر از پارچه‏اى باشد كه بافت آن ، آميخته به چيزهاى ديگر مانند پنبه و كتان باشد ، به اجماع فقها ، جايز است و فرقى ميان تار و پود و كمى و زيادى آن نيست ، مگر اين

1.ر.ك: مفتاح الكرامة: ج ۵ ص ۴۳۲ - ۴۴۰.

2.ر.ك: مختلف الشيعة: ج ۲ ص ۷۴ - ۷۷.

3.از جمله ، ر.ك: الحدائق الناضرة: ج ۷ ص ۵۴ - ۶۵ ، جواهر الكلام: ج ۸ ص ۹۱؛ مصباح الفقيه: ج ۱۰ ص ۲۵۹ ، بهجة الفقيه: ص ۳۱۵ - ۳۱۶.

4.مفتاح الكرامة: ج ۵ ص ۴۴۰.

5.از جمله ، كشف اللّثام: ج ۳ ص ۱۹۴ ، مفتاح الكرامة: ج ۵ ص ۴۴۰ ، رياض المسائل: ج ۲ ص ۳۱۱.

6.جامع المدارك: ج ۱ ص ۲۷۴.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
282

عرف آن روزگار بوده است كه پيش از آميزش و عروسى ، مهريّه پرداخت مى‏شده است و طبعاً ادّعاى بعدى زن بر اين كه مهريّه يا بخشى از آن را دريافت نكرده ، نيازمند مدرك و اثبات بوده است و از اين رو ، مرد ، اگر پيش از آميزش و عروسى مهريه را نمى‏داد ، زن نوعاً از وى مدركى مى‏گرفت كه معادل مهريّه ، بدهى بر عهده مرد است و پاسخ امام عليه السلام در اين توقيع ، بر همين پايه است كه اگر نوشته و مدركى در ميان است كه نام «دَين» در آن برده شده ، مرد ، هم در دنيا و هم در آخرت ، بدهكار است و اگر نوشته‏اى هست كه تنها از «مهر» نام برده شده و نه دَين مرد ، پس از آميزش ، طبق ظاهر قضيّه و عرف ، پرداخت مهر از نظر حقوقى ، ساقط است ، هر چند در واقع ، بر ذمّه مرد است كه وقتى زن ، مدركى براى اثبات آن در دنيا ندارد ، قهراً در آخرت ، طلبكار است و در صورتى كه اصلاً نوشته‏اى در ميان نيست ، معلوم مى‏شود مهرِ مشخّصى قرار داده نشده بوده و ظاهر آن ، «تفويض مهر» است ، و گرنه به حسب عادت ، مهريّه مشخّص را مى‏نوشته‏اند ؛ يعنى فرض سوم پاسخ ، بر پايه حكم «تفويض» است و چنان كه آية اللَّه شبيرى در شرح پاسخ امام عليه السلام بدان اذعان كرده ، مقدار پرداخته شده مهر پيش از آميزش ، با مهر المِثل ، مصالحه مى‏گردد و از اين رو ، ديگر پس از آن بر عهده مرد ، مهرى باقى نمى‏مانَد .۱ ايشان در جاى ديگر نيز آورده است كه پاسخ امام عليه السلام ، ناظر به حكم ظاهرى است ، نه واقعِ پرداختن يا نپرداختن مهريّه .۲

۳۶. نماز گزاردن در لباس خز (ح ۶۹۰/۲۷)

مى‏دانيم نماز خواندن در لباسى كه از پوست ، پشم ، كُرك و يا موى حيواناتِ حرام‏گوشت درست شده باشد ، جايز نيست ؛ امّا بر پايه احاديث ، نماز خواندن در لباسى كه تنها از پشم و كُركِ خز بافته شده ، به رغم حرام‏گوشت بودن اين حيوان ، به

1.ر . ك : كتاب النكاح: ج ۲۴ ص ۷۴۶۵.

2.ر.ك: كتاب النكاح: ج ۲۳ ص ۷۱۷۹.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8086
صفحه از 447
پرینت  ارسال به