آن است - بيان مىفرمايد ، در حالى كه بنا بر نقل «لا يجوز ذلك» ، عدم جواز شهادت ، معنا مىشود و نيازمند تأويل و توجيه است و تعليل امام عليه السلام نيز با آن سازگار نخواهد بود .
۳۰. ذكر ركعت سوم و چهارم نماز (ح ۶۹۰/۲۱)
در باره اين كه در ركعت سوم و چهارم نماز ، سوره حمد خوانده شود يا تسبيحات ، همان گونه كه در پرسش نيز آمده ، احاديث موجود يكسان نيستند و سؤال نشان مىدهد كه اختلاف احاديث موجود ، منشأ ترديد برخى از شيعيان بوده است .
شيخ حرّ عاملى ، اين احاديث را از جمله همين پرسش و پاسخ را در بابى جداگانه آورده و خود ، قائل به استحباب ترجيح تسبيحات بر خواندن حمد شده است و فرقى نيز ميان فرضهاى مختلف آن ، نگذاشته است .۱ به رغم اين كه بيشتر احاديث ، به روشنى گوياى ترجيح تسبيحاتاند ، امّا دوگانگى ظاهرى احاديث ، موجب شده است كه فقهاى ما از گذشته در پى چگونگى جمعِ ميان اين احاديث ، از جمله اين توقيع شريف باشند و برخى نظرهاى تفصيلى نيز در فرضهاى مختلف ، پديد آيد . آنچه آنان اجمالاً پذيرفتهاند و سيره مؤمنان نيز - چنان كه برخى خاطرنشان كردهاند - ۲ بر آن جريان يافته ، افضل بودن تسبيحات در ركعت سوم و چهارم است . از اين رو ، فقها در صدد تحليل و ارزيابى احاديثى بر آمدهاند كه مانند همين توقيع شريف ، نص يا ظاهرى متفاوت دارند . از جمله شيخ حرّ عاملى ، در خصوص اين توقيع و موارد مشابه ، امكان حمل بر تقيّه را مطرح كرده است ؛ زيرا با نظر غير شيعه سازگارى دارد .۳ آقا رضا همدانى نيز با ذكر اين احتمال ، به گفته شافعى و اوزاعى و احمد بن حنبل ، اشاره مىكند كه گفتهاند حمد در همه ركعات