265
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

در نماز نافله ، حتّى بدون عذر نيز جايز شمرده‏اند . مستند فقها دو گروه از احاديث‏اند كه شيخ حرّ عاملى ، آنها را در دو باب جداگانه آورده است .۱ اين بخش از توقيع كه تنها درصورت ضرورت و سختى ، آن را جايز شمرده ، در رديف دسته نخست ، جزء ادلّه‏اى است كه گزاردن نماز واجب بدون عذر بر مَركب را جايز نمى‏داند . مشابه اين توقيع در باره فرض فراوانىِ بارش برف و باران از امامان ديگر نيز نقل شده است‏۲ و فقهاى چندى نيز به آن استناد كرده‏اند ،۳چنان كه شيخ انصارى آن را مورد وفاق فقها دانسته و به سخن برخى فقها ، مانند محقّق حلّى و شهيد اوّل ، اشاره كرده كه آن را امرى اجماعى شمرده‏اند .۴

۱۷. چگونگى رسيدن به ركوع امام جماعت (ح ۶۹۰/۳)

احاديث چندى بر كفايت درك ركوع امام جماعت در يك ركعت دلالت مى‏كنند كه شيخ حرّ عاملى آنها در بابى ويژه آورده است و اين بخش از توقيع نيز در رديف همان احاديث است ؛۵ امّا در هيچ يك از احاديث ديگر ، رسيدن به يك تسبيح امام كه در اين توقيع قيد شده ، نيامده و فقها نيز درستى يك ركعت را مقيّد به آن نكرده‏اند . با اين حال ، برخى مانند وحيد بهبهانى و سيّد على طباطبايى ، احتياط را در درك ركوع پيش از پايان يافتن ذكر امام دانسته‏اند .۶ بهبهانى ، احتمال مى‏دهد مستند اعتبار ذكر مأموم پيش از امام - كه در سخن علّامه حلّى آمده - همين حديث باشد ؛۷امّا شيخ محمّدحسن نجفى ، استدلال به آن را ضعيف شمرده و گفته است

1.ر.ك: وسائل الشيعة: ج ۴ ص ۳۲۵ - ۳۳۴.

2.ر.ك: وسائل الشيعة : ج ۴ ص ۳۲۵ ح ۲ و ص ۳۲۶ ح ۵ .

3.از جمله ، ر.ك: الحدائق الناضرة: ج ۶ ص ۴۰۹ ، جواهر الكلام: ج ۷ ص ۴۲۴ ، مصباح الفقيه: ج ۱۰ ص ۱۱۲.

4.كتاب الصلاة ، شيخ انصارى: ج ۱ ص ۴۵۱.

5.وسائل الشيعة: ج ۸ ص ۳۸۲ به بعد.

6.مصابيح الظلام: ج ۸ ص ۴۹۰ ، رياض المسائل: ج ۳ ص ۳۱۵.

7.در مصابيح ، به اشتباه ، حديث به نقل حِميَرى از امام صادق عليه السلام آمده كه ممكن است مربوط به اشتباه ناسخ باشد.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
264

همين بخش از توقيع است .۱بحرانى ، اين بخش را مؤيّد آن شمرده كه سجده شكر در نماز مغرب ، پس از گزاردن خودِ نماز است ، نه نافله آن .۲

۱۴. شرط مالكيت در بيع (ح ۶۸۹/۶)

در نگاه برخى فقها ، يكى از شرايط درستى بيع ، مالك بودن است . برخى فقها در استدلال بر اين نظر به اين بخش از توقيع ، استناد كرده‏اند ، چنان كه بحرانى براى عدم صحّت بيع فضولى به آن استدلال كرده و شيخ انصارى ، آن را در رديف ادلّه‏اى آورده كه در برابر نظر وى ، مبنى بر صحّت بيع فضولى ، قرار دارد .۳

۱۵. استحباب روزه ماه رجب (ح ۶۹۰/۱)

احاديث متعدّدى در فضيلت روزه تمام ماه رجب ، بويژه بخشى از آن وارد شده است ؛۴ امّا اين توقيع ، به روزه گرفتن تا پانزده روز توصيه كرده است . از اين رو ، اين حديث ، حمل بر نفى تأكّد استحباب شده است ؛ ۵ولى محدّث بحرانى احتمال تقيّه داده و متناسب با آن دانسته است . علّامه حلّى ، حكم به كراهت را از احمد بن حنبل ، نقل كرده و احاديثى را از خليفه دوم كه از روزه گرفتن كامل ماه رجب باز مى‏داشته ، شاهد آورده است . ۶

۱۶. حكم گزاردن نماز واجب روى حيوان سوارى (ح ۶۹۰/۲)

فقها در گزاردن نماز روى حيوان سوارى و داخل كجاوه ، ميان نماز واجب و نماز نافله ، فرق گذاشته‏اند . در نماز واجب ، بدون ضرورت و عذر ، جايز ندانسته‏اند و

1.ر.ك: مجمع الفائدة و البرهان: ج ۲ ص ۳۱۹ ، كشف اللّثام: ج ۳ ص ۱۲ ، مستند الشيعة: ج ۵ ص ۳۹۷.

2.الحدائق الناضرة: ج ۶ ص ۶۰.

3.الحدائق الناضرة: ج ۱۸ ص ۳۸۷ ، كتاب المكاسب ، شيخ انصارى: ج ۳ ص ۳۶۶.

4.ر.ك: وسائل الشيعة: ج ۱۰ ص ۴۷۱ به بعد ح ۲ ، ۹ ، ۱۵ ، ۱۶ ، ۱۸ و ۱۹.

5.وسائل الشيعة : ج ۱۰ ص ۴۸۰.

6.الحدائق الناضرة: ج ۱۳ ص ۴۵۴.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8079
صفحه از 447
پرینت  ارسال به