261
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

در اين توقيع ، اين است كه : آيا حكم قبور امامان عليه السلام نيز همين گونه است يا نه؟ امام زمان عليه السلام از سجده كردن بر قبر امام عليه السلام در هر نمازى كه باشد ، باز داشته است ؛ امّا نماز گزاردن كنار آن را ، به شرطى كه جلوتر از قبر نباشد ، جايز شمرده است . اين توقيع ، در حكم به كراهت يا حرمت فروع مسئله ، مورد توجّه و استناد قرار گرفته است .۱
علّامه حلّى ، ضمن اين كه مقصود از عدم جواز را كراهت دانسته ، نه حرمت ، خاطرنشان كرده كه از اين توقيع ، كراهت پشت كردن به قبر امام عليه السلام نيز ، هر چند در غير نماز ، فهميده مى‏شود ،۲ به رغم اين كه اين توقيع در نگاه محقّق حلّى ، ضعيف و شاذّ و مضطرب است ؛۳ امّا فقهاى ديگر ، سخن وى را نپذيرفته و روايت را قابل استناد ديده‏اند ، چنان كه سيّد محمّد عاملى تصريح كرده كه روايت ، صحيح بوده ، مطابق اصل و عمومات است و مانعى در عمل به آن وجود ندارد . وى گفته محقّق حلّى را مبهم شمرده است .۴ كسان ديگرى ، مانند : شيخ بهايى ، محمّدباقر مجلسى و فاضل هندى نيز به آن استناد كرده‏اند .۵

۹. فضيلت تربت امام حسين عليه السلام (ح ۶۸۷ ، ۶۸۸ و ۶۹۰/۱۰)

در اين سه توقيع شريف ، برخى از فضيلت‏هاى تربت امام حسين عليه السلام آمده است . استحباب تسبيح گفتن با تسبيحى كه از آن تربت درست شده باشد ، در احاديث ديگرى نيز آمده است . فقهاى چندى ، از جمله : شيخ يوسف بحرانى ، وحيد بهبهانى و سيّد محسن حكيم ، به اين توقيع نيز استناد كرده و حكم به استحباب آن

1.ذكرى الشيعة: ج ۲ ص ۳۹.

2.منتهى المطلب: ج ۴ ص ۳۱۸ - ۳۱۹.

3.المعتبر: ج ۲ ص ۱۱۵.

4.مدارك الأحكام: ج ۳ ص ۲۳۲.

5.ر.ك: مفتاح الكرامة: ج ۶ ص ۲۱۲ - ۲۱۴.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
260

بخش از توقيع آمده ، در رديف ساير ادلّه اين مسئله ذكر شده است‏۱و برخى از فقها مانند محدّث بحرانى و شيخ محمّدحسن نجفى ، بِدان استناد كرده‏اند .۲سيّد عبد الأعلى سبزوارى ، احاديث اين حكم را فراوان ، بلكه در حدّ تواتر شمرده و از جمله اين توقيع شريف را نيز نقل كرده است .۳

۷. كفّاره روزه‏خوارى (ح ۶۸۵)

روزه‏خوارى بدون عذر ، افزون بر معصيت ، موجب كفّاره نيز مى‏شود ؛ امّا در باره اندازه آن ، احاديث موجود متفاوت‏اند . ظاهر برخى احاديث ، وجوب يك كفّاره از سه كفّاره (شصت روز روزه گرفتن ، غذا دادن به شصت فقير و آزاد سازى يك برده) است و برخى ، هر سه را با هم واجب شمرده‏اند . شيخ صدوق كه اين توقيع را خود نقل كرده ، به آن فتوا داده و از حديث ديگر ، روى گردانده است ؛ امّا بحرانى ، اين توقيع را مؤيّد حديثى گرفته كه عبد السلام بن صالح هروى از امام رضا عليه السلام نقل كرده و مفاد آن ، فرق‏گذارى ميان موارد است .۴

۸ . نماز گزاردن كنار قبر امام (ح ۶۸۶ و ۶۹۰/۱۴)

پاره‏اى احاديث ، از نماز گزاردن ميان قبور يا كنار يا بر روى آنها باز داشته‏اند ، مگر اين كه حائلى مانند پرده در ميان باشد يا دستِ‏كم ده ذراع فاصله باشد۵ و شيخ مفيد ، آن را جايز ندانسته است ؛۶ امّا فقهايى ديگر ، مانند سيّد محمّد عاملى ، نهى را به قرينه احاديث جواز ، حمل بر كراهت كرده‏اند .۷ پرسش محمّد بن عبد اللَّه حِميَرى

1.ر.ك: وسائل الشيعة: ج ۱۸ ص ۲۲۸.

2.ر.ك: الحدائق الناضرة: ج ۱۸ ص ۲۸۹ ، جواهر الكلام: ج ۲۴ ص ۱۳۰.

3.مهذّب الأحكام: ج ۱۸ ص ۸۵.

4.الحدائق الناضرة: ج ۱۳ ص ۲۲۲.

5.ر.ك: وسائل الشيعة: ج ۵ ص ۱۵۸ - ۱۶۰.

6.المقنعة: ص ۱۵۱.

7.مدارك الأحكام: ج ۳ ص ۲۳۰.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8172
صفحه از 447
پرینت  ارسال به