فرزندان ديگران ، و اين تفصيل ، موجب گفتگو ميان فقها شده است .

محدّث بحرانى در فرق‏گذارى ميان دو صورت ، امكان حمل بر كراهت و كراهت شديد را مطرح كرده است .^۱ وحيد بهبهانى ، خاطرنشان كرده كه كسى بر پايه اين فرق‏گذارى ، فتوا نداده است و راه را در تركِ احتياطى ديده است ، بويژه براى كسانى كه از فرزندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيستند . ^۲ دليل جدا كردن فرزندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله اين است كه آنان از پرستش بت و آتش دور هستند . سيّد جواد عاملى با اين تأكيد كه مقصود ، فرزندان بى‏واسطه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيستند ، در فرض شك در اين كه نمازگزار در رديف كدام گروه است ، همان شك را كافى براى حرمت ديده است .^۳ميرزاى قمى نيز مقتضاى اين پاسخ را عدم كراهت براى بنى هاشم شمرده است ،^۴چنان كه محقّق نراقى اين بخش از توقيع را يك شاهد جمعِ ميان احاديث جواز و عدم جواز گرفته است . ^۵
امّا ظاهراً مقصود توقيع ، فرق‏گذارى ميان فرزندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و ديگران نيست ؛ بلكه مقصود ، فرق‏گذارى ميان نمازگزارانِ به دنيا آمده در خانواده‏اى بت‏پرست و آتش‏پرست - كه آتش براى آنان ، احترام و قداست دارد - و ساير نمازگزاران است . اين برداشت ، مقتضاى فهم و اعتبارِ عرفى است . برخى ديگر نيز همين معنا را مقصودِ توقيع گفته‏اند . ^۶

۶. خوردن عبورى ميوه باغات (حقّ المارّه) (ح ۶۸۴/۶)

جواز خوردن عبورى ميوه از باغات ديگران با رعايت شرايط مربوط - كه از آن به «حقّ المارّه» نام برده مى‏شود - ، اجمالاً در فقه پذيرفته شده است . آنچه در اين

حكم خمس و وجوب آن در دوره غيبت و عدم اباحه آن ، دلالت مى‏كنند^۱ و به اين ترتيب ، آن را در برابر برخى احاديثى قرار داده كه بر اباحه آن دلالت مى‏كنند . صاحب جواهر نيز در استدلال بر لزوم پرداختن خمس به امام عليه السلام ، از جمله به همين توقيع ، استناد كرده است .^۲
فقهاى ديگرى نيز در اين بحث به اين توقيع استناد كرده‏اند .^۳در پايان نوشتار در شرح پاسخ‏هاى شرعى توقيع اسحاق بن يعقوب ، در اين باره شرح بيشترى خواهد آمد .

۴. تكرار ختنه (ح ۶۸۴/۴)

در احاديث آمده است كه اگر پس از ختنه كردن ، غلاف مربوط برويد ، بايد دوباره ختنه صورت بگيرد ، چنان كه شيخ حرّ عاملى ، يك باب را به آن اختصاص داده و اين پرسش و پاسخ نيز در آن باب آمده است .^۴ برخى فقها مانند بحرانى و سبزوارى نيز در وجوب اعاده ، به اين روايت ، استناد كرده‏اند .^۵

۵ . نماز گزاردن رو به روى آتش (ح ۶۸۴/۵)

نوع فقها به استناد احاديث موجود و بر پايه جمع ميان آنها گفته‏اند : نماز گزاردن رو به روى آتش ، كراهت دارد .^۶ شيخ حرّ عاملى ، اين احاديث ، از جمله اين بخش از توقيع را در بابى جداگانه آورده است ؛^۷امّا پاسخ امام عليه السلام در اين توقيع ، نوعى فرق‏گذارى در حكم را مى‏رسانَد : فرق ميان فرزندان بت‏پرستان و آتش‏پرستان با