محمّد بن عثمان عَمرى با توقيعاتى كه در زمان پدرش جناب عثمان بن سعيد صادر مى‏شد ، مورد توجّه قرار گرفته و از نشانه‏هاى صدق وى به شمار رفته است .^۱اين ، مانند نكته‏اى است كه به صورتى روشن در باره علّت «اُمّى» بودن پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ذكر شده است تا به معجزه بودن قرآن ، بيشتر و زودتر ايمان آورده شود .

۵ . اهتمام و استناد فقها

ملاحظه مباحث مربوط به هر يك از قسمت‏هاى توقيعات فقهى در منابع فقه استدلالى ، به روشنى نشان مى‏دهد كه فقهاى ما كه اعتبار ادلّه فقهى و امكان اعتماد به آنها را يك اصل در استدلال‏هاى فقهى به شمار مى‏آورند ، به اين توقيعات ، همانند ساير احاديث منابع حديثى معتبر ، اعتنا و اهتمام قابل توجّهى داشته‏اند . فقها حتّى به رغم اين كه بخشى از توقيعات فقهى ، جزء مسائل فرعى‏اند يا مشابه آنها در احاديث ديگر وجود دارد ، آنها را در بسيارى از منابع آورده و جزء مستندات ديدگاه‏هاى فقهى خود ، قرار داده‏اند . با اين حال ، در پاره‏اى از موارد نيز آنها را با ساير ادلّه ، سازگار نديده و در برخى موارد از نظر فقهى نتوانسته‏اند به آن عمل كنند . البتّه در اين موارد نيز نظر فقها يكسان نيست و برخى ، آنها را پذيرفته يا معناى سازگارى براى آنها ذكر كرده‏اند ؛ امّا نكته كلّى اين است كه فقهاى ما از گذشته تا به حال ، در باره توقيعات فقهى ، همانند ساير احاديث ، عمل كرده‏اند و ملاحظه مباحث آنان ، نه تنها تمايز عمده‏اى را در مجموع نشان نمى‏دهد ؛ بلكه شاهديم با احترام و اعتناى ويژه‏اى از آنها ياد شده است .
از سوى ديگر ، پيشينه اصل استناد به توقيعات فقهى ، هر چند به فقهاى متقدّم بر مى‏گردد ، امّا حجم آن در منابع فقهى متأخّر ، گسترش يافته است . اين امر ، از يك سو ناشى از گسترش نگارش آثار تفصيلى در فقه استدلالى در چند قرن اخير

ويژه معرّفى صاحبان آثار و كتاب‏هاى شيعى است - ، نامى از سفيران خاص برده نشده و اثرى براى آنان ، گزارش نگرديده است .
اشاره كرديم كه حتّى جناب حسين بن روح ، كتاب التأديب را براى بررسى به قم فرستاد و به رغم اين كه ابو سهل اسماعيل بن على نوبختى ، جايگاه علمى بالاترى داشت ، حسين بن روح ، سفير سوم معرّفى شد . آنچه در برخى نقل‏ها آمده ، تنها اين است كه جناب محمّد بن عثمان ، كتاب‏هايى در فقه داشته كه آنها را مستقيماً از امام عسكرى عليه السلام و امام زمان عليه السلام شنيده و يا از پدر خود ، عثمان بن سعيد ، از امام هادى عليه السلام ، از امام عسكرى عليه السلام نقل كرده است .^۱ آية اللَّه شبيرى زنجانى - چنان كه اشاره شد - ، احتمال مى‏دهد دليل آن در آن فضاى تقيّه‏آميز شديد ، اين بوده كه «چه بسا آن بزرگواران (وكلا) نمى‏خواسته‏اند در مسائلى كه طُرُق ظاهرى براى حلّ آن وجود دارد ، ارتباطى با شيعيان داشته باشند» .^۲
بر اين نكته مى‏توان افزود كه صرف نظر از جايگاه اعتمادآميز و شناخته شده‏اى كه دو سفير اوّل و دوم در خانه امام هادى عليه السلام و امام عسكرى عليه السلام داشتند و شيعيان ، سال‏ها اينان را به همين وصف مى‏شناختند و طبعاً پذيرش بيشترى در ميان شيعه داشتند ، اگر سفراى خاصّ امام عليه السلام ، جزو فقهاى شناخته شده به شمار مى‏رفتند و مورد مراجعه مردم و داراى آثار فقهى و علمى بودند ، چه بسا زمينه اين اتّهام ، بيشتر فراهم مى‏شد كه آنان ، پاسخ‏ها را بر پايه اجتهاد و نظر خود صادر مى‏كنند ، نه نظر و فرموده امام عليه السلام ؛ اتّهامى كه شلمغانى ، پس از انحراف و گرفتار شدن ، وارد كرد و خود را نيز دخيل مى‏دانست ،^۳ چنان كه يكسانىِ دست‏خطّ توقيعات زمان جناب