۶۶۷.رجال الكشّى‏- با سندش به نقل از ابو حامد احمد بن ابراهيم مراغه‏اى‏^۱ - : نسخه لعن بر [احمد] ابن هلال ، به قاسم بن علاء^۲رسيد. آغاز آن - كه به كارگزارانش در عراق نوشته بود - ، اين بود: «از صوفى ظاهرفريب بپرهيزيد».
و احمد بن هلال ، اين گونه بود كه پنجاه و چهار حج گزارد كه بيست تاى آنها را پياده رفت. راويان حديث شيعه در عراق او را مى‏ديدند و از او حديث مى‏نوشتند و آنچه را در نكوهش او آمد، نپذيرفتند و قاسم بن علاء را وا داشتند كه در كارش تجديد نظر كند ، كه توقيعى به او رسيد : «فرمانى كه از جانب ما در باره آن ظاهرفريب، ابن هلال - كه خدا رحمتش نكند - ، به تو رسيد و از آن آگاه هستى، پا بر جاست. خداوند ، گناهش را نيامرزد و از خطايش در نگذرد! بى اجازه و رضايت ما ، به كار ما وارد مى‏شود و تنها به نظر خود ، عمل مى‏كند . خود را از طلب‏هاى ما كنار مى‏كشد و كار ما را جز به آن گونه كه دوست دارد و مى‏خواهد، به انجام نمى‏رساند . خداوند ، او را به اين خاطر ، به آتش دوزخ بيفكند ! ما در برابر او شكيب ورزيديم تا آن جا كه خداوند ، عمرش را به دعاى ما كوتاه كرد و ما گروهى از دوستدارانمان را از وضعيت او در روزگار حياتش - كه خداوند ، رحمتش نكند - آگاه كرديم و به آنان فرمان داديم كه اين را به برخى دوستداران خاصّ ما برسانند ، و ما از ابن هلال - كه خدا رحمتش نكند - و نيز هر كسى كه از او بيزارى نجويد ، به خداوند ، بيزارى مى‏جوييم.
آنچه را در باره حال اين نابه‏كار به تو اعلام كرديم ، به اسحاقى - كه خداوند ، او و خاندانش را به سلامت دارد - اعلام كن و نيز همه كسانى را كه از شهر او و يا بيرون از آن در باره وى از تو پرسيده‏اند و مى‏پرسند و هر كه را استحقاق اطّلاع از اين موضوع دارد ، آگاه كن ؛ چرا كه هيچ يك از دوستداران ما عذرى در ترديد در آنچه افراد مورد اعتماد ما ، از ما روايت مى‏كنند، ندارند. آنان دانسته‏اند كه ما راز خود را با ايشان در ميان مى‏گذاريم و به آنان مى‏رسانيم و ما مى‏دانيم كه اين موضوع چه مى‏شود و به كجا مى‏رسد، إن شاء اللَّه تعالى» .
گروهى بر انكار آنچه در باره او رسيده بود، پا بر جا ماندند و به او باز گشتند ، كه توقيعى آمد: «خداوند، ارجش ننهد ! اين آدم ، از خدايش نخواست كه دلش را پس از هدايتش ، به كژراهه نبرد و آنچه را [از ايمان و باور] كه بِدان بر او منّت نهاده [و به وى داده ]است ، برايش پابرجا و نه عاريتى و موقّت قرار دهد. شما وضعيت كار دهقان‏^۳ - كه لعنت خدا بر او باد - و خدمت و درازاى همراهى‏اش را [با امامان‏] مى‏دانيد ؛ ولى با وجود آن، خداوند ، هنگامى كه آن كار زشت را كرد ، ايمانش را به كفر ، دگرگون ساخت و در انتقامش شتاب ورزيد و مهلتش نداد. ستايش ، ويژه خداى بى‏همتاست و خداوند بر محمّد و خاندانش درود و سلام بفرستد».^۴

۶۶۷.رجال الكشّي : عَلِيُّ بنُ مُحَمَّدِ بنِ قُتَيبَةَ ، قالَ : حَدَّثَني أبو حامِدٍ أحمَدُ بنُ إبراهيمَ المَراغِيُّ ، قالَ : وَرَدَ عَلَى القاسِمِ بنِ العَلاءِ نُسخَةُ ما خَرَجَ مِن لَعنِ ابنِ هِلالٍ ، وكانَ ابتِداءُ ذلِكَ ، أن كَتَبَ عليه السلام إلى‏ قُوّامِهِ‏^۱بِالعِراقِ : «اِحذَروا الصّوفِيَّ المُتَصَنِّعَ» .
قالَ : وكانَ مِن شَأنِ أحمَدَ بنِ هِلالٍ أنَّهُ قَد كانَ حَجَّ أربَعاً وخَمسينَ حَجَّةً ، عِشرونَ مِنها عَلى‏ قَدَمَيهِ .
قالَ : وكانَ رُواةُ أصحابِنا بِالعِراقِ لَقوهُ وكَتَبوا مِنهُ ، وأَنكَروا ما وَرَدَ في مَذَمَّتِهِ ، فَحَمَلُوا القاسِمَ بنَ العَلاءِ عَلى‏ أن يُراجِعَ في أمرِهِ . فَخَرَجَ إلَيهِ :
«قَد كانَ أمرُنا نَفَذَ إلَيكَ فِي المُتَصَنِّعِ ابنِ هِلالٍ لا رَحِمَهُ اللَّهُ ، بِما قَد عَلِمتَ ، لَم يَزَل - لا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذَنبَهُ ، ولا أقالَهُ عَثرَتَهُ - يُداخِلُ في أمرِنا بِلا إذنٍ مِنّا ولا رِضاً ، يَستَبِدُّ بِرَأيِهِ ، فَيَتَحامى‏ من دُيونِنا ، لا يُمضي مِن أمرِنا إلّا بِما يَهواهُ ويُريدُ ، أرداهُ‏^۲ اللَّهُ بِذلِكَ في نارِ جَهَنَّمَ ، فَصَبَرنا عَلَيهِ حَتّى‏ بَتَرَ^۳ اللَّهُ بِدَعوَتِنا عُمُرَهُ .
وكُنّا قَد عَرَّفنا خَبَرَهُ قَوماً مِن موالينا في أيّامِهِ لا رَحِمَهُ اللَّهُ ، وأَمَرناهُم بِإِلقاءِ ذلِكَ إلَى الخاصِ‏^۴ مِن موالينا ، ونَحنُ نَبرَأُ إلَى اللَّهِ مِنِ ابنِ هِلالٍ لا رَحِمَهُ اللَّهُ ، ومِمَّن لا يَبرَأُ مِنهُ .
وأَعلِمِ الإِسحاقِيَّ - سَلَّمَهُ اللَّهُ وأَهلَ بَيتَهُ - مِمّا أعلَمناكَ مِن حالِ هذَا الفاجِرِ ، وجَميعَ مَن كانَ سَأَلَكَ ويَسأَ لُكَ عَنهُ مِن أهلِ بَلَدِهِ وَالخارِجينَ ، ومَن كانَ يَستَحِقُّ أن يَطَّلِعَ عَلى‏ ذلِكَ ، فَإِنَّهُ لا عُذرَ لِأَحَدٍ مِن مَوالينا فِي التَّشكيكِ فيما يُؤَدّيهِ عَنّا ثِقاتُنا ، قَد عَرَفوا بِأَنَّنا نُفاوِضُهُم سِرَّنا ، ونَحمِلُهُ إيّاهُ إلَيهِم ، وعَرَفنا ما يَكونُ مِن ذلِكَ إن شاءَ اللَّهُ تَعالى‏» .
وقالَ أبو حامِدٍ : فَثَبتَ قَومٌ عَلى‏ إنكارِ ما خَرَجَ فيهِ ، فَعاوَدوهُ فيهِ ، فَخَرَجَ :
«لا شَكَرَ اللَّهُ قَدرَهُ ، لَم يَدعُ المَرءُ رَبَّهُ بِأَن لا يُزيغَ قَلبَهُ بَعدَ أن هَداهُ ، وأَن يَجعَلَ ما مَنَّ بِهِ عَلَيهِ مُستَقَرّاً ولا يَجعَلَهُ مُستَودَعاً . وقَد عَلِمتُم ما كانَ مِن أمرِ الدِّهقانِ‏^۵- عَلَيهِ لَعنَةُ اللَّهِ - وخِدمَتِهِ وطولِ صُحبَتِهِ ، فَأَبدَلَهُ اللَّهُ بِالإِيمانِ كُفراً حينَ فَعَلَ ما فَعَلَ ، فَعاجَلَهُ اللَّهُ بِالنَّقِمَةِ ولا يُمهِلهُ ، وَالحَمدُ للَّهِ‏ِ لا شَريكَ لَهُ ، وصَلَّى اللَّهُ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وآلِهِ وسَلَّمَ» .