119
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

شهادت ، قضا ، وقف ، معاملات ، خمس ، صدقه ، نكاح ، مُسكرات ، زيارت قبور ائمّه عليهم السلام ، استخاره ذات الرقاع و تسبيح حضرت فاطمه عليها السلام و ... جواب داده شده است .۱
بخش مهم و عمده توقيع‏هاى فقهى ، با آنچه ما در ديگر كتاب‏هاى حديثى و فقهى داريم، هماهنگ و با فتاواى مشهور فقيهان شيعه ، همسو و سازگار است، هر چند گاه اختلاف‏هايى به چشم مى‏آيند كه مانند ديگر تعارض‏هاى جزئى و ابتدايى احاديث فقهى ، نياز به حل و جمع فقهى دارند.

۳ . كرامت‏ها و دعاها

بخش ديگرى از توقيع‏ها، در بر دارنده امورى است كه به گونه‏اى كرامت‏هاى امام مهدى عليه السلام را نشان مى‏دهند ، از جمله : دعاهاى امام عليه السلام در پى درخواست‏هاى متعدّد و هماره شيعيان و دوستداران ايشان و نيز خبر دادن امام عليه السلام از برخى حقوق مالى پنهان و ديگر امور نهانى، كه هم در آن زمان و هم در اين عصر، مى‏توانند يكى از بهترين دليل‏ها بر اثبات حقّانيت و امامت حجّت عليه السلام به شمار آيند . ۲

۴ . موضوعات پراكنده‏

برخى توقيع‏ها، در بر دارنده مسائل پراكنده و مختلف اند، به گونه‏اى كه نمى‏توان آنها را در يك موضوع كلّى جاى داد. براى نمونه، جواب مسائل اسحاق بن يعقوب ، مشتمل بر مسائل : امامت، غيبت، توثيق و تضعيف وكيلان حقيقى و دروغين و نيز برخى احكام فقهى است.
گفتنى است كه توقيع‏هاى منسوب به امام عصر عليه السلام نيز در اين فصل آمده و

1.ر. ك : ص ۱۸۱ (فصل دوم: مكتوب‏هايى در پاسخ پرسش‏هاى فقهى).

2.ر.ك: ص ۳۲۳ (فصل سوم: مكتوب‏هايى حكايت‏گر كرامت‏ها).


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
118

گفتنى است بسيارى از توقيعات طولانى ، گاه تركيبى از اين سه يا چهار موضوع كلّى اند :

۱. معارف اعتقادى و سياسى‏

بخش مهمّى از پرسش‏ها مربوط به معارف اعتقادى مانند : صفات خدا، نبوّت ، ختم قرآن و بويژه مسئله امامت و مبادى علوم امامان و تبّرى از غاليان و منحرفان بوده است .۱امام زمان عليه السلام در جواب اين گونه سؤالات با يادآورى و تأكيد بر اين كه زمين هيچ گاه خالى از حجّت نبوده است و اين سنّت الهى تا قيامت ادامه پيدا مى‏كند ، به وظيفه امام در تعيين امام بعد از خود پرداخته و خاطرنشان ساخته كه امام عسكرى عليه السلام ايشان را به امامت معرّفى نموده است . از امامت به طور كلّى و از امامت خويش در برابر افرادى مثل جعفر كذّاب ، دفاع نموده ، شيعيان را از تعيين وقت ظهور، معرّفى، جانمايى و جستجوى از خود، نهى كرده و در عوض، وكيلان متعدّد و قابل اعتمادى را به جاى خود ، نصب نموده است .

به احتمال فراوان ، خبر دادن‏هاى شگفت‏انگيز ناحيه مقدّسه از امور مالى و پنهانى پيروان و مراجعان ،۲ براى تثبيت مسئله امامت و اميدبخشى به شيعه، در دوره غيبت بوده است .۳

۲. احكام فقهى‏

بخش گسترده و قابل اعتنايى از محتواى توقيع‏ها ، پاسخ سؤالات فقهى است . در اين توقيعات، به پرسش‏هاى متعدّد شيعيان در باره طهارت ، نماز ، روزه ، حج ،

1.سؤالاتى از قبيل : آيا در بهشت ، زاد و ولد وجود دارد؟ (ر. ك : ص ۱۹۶ ح ۶۹۰) آيا خدا خالق و رازق است يا ائمّه نيز مى‏توانند خالق يا رازق باشند ؟ (ر. ك : ص ۱۳۲ ح ۶۵۹ و يا سؤال از علم امام (ر. ك : ص ۱۴۴ ح ۶۶۲ .

2.ر . ك : ص ۳۲۳ (فصل سوم : متكوب‏هاى حكايت‏گر امت‏ها) .

3.ر. ك: ص ۱۳۱ (فصل يكم: مكتوب‏هايى در پاسخ پرسش‏هايى عقيدتى و سياسى).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8124
صفحه از 447
پرینت  ارسال به