يارگيرى شلمغانى
بر خلاف ابن هلال و ابن بلال كه يارگيرى خويش را از ميان توده مردم آغاز كردند، محمّد بن على شلمغانى در بين گروههاى شاخص و سرشناس، به تبليغ خصوصى پرداخت. اولين ادّعاهاى او در بين بنى بسطام، مطرح شد كه خاندانى سرشناس بودند. برخى از افراد اين خاندان، از كاتبان حكومت بودند.۱ حسين بن فرات، پسر ابن فرات وزير۲ و يكى از وزيران عبّاسى نيز از مريدان او بودند. هر دو گروه نام برده،۳ از گروههاى متنفذ اجتماعى - سياسى بودند.
آن گاه كه ابن فرات از وزارت عزل شد، شلمغانى به موصل گريخت و در نزد حمدانيان، جايگاه يافت.۴
عقايد شلمغانى
شلمغانى با ابراز عقيده به حلول و تناسخ، برخى از سادهانگاران را فريب داد.۵
1.العبر فى خبر من غير: ج ۱ ص ۳۰۳.
2.تجارب الاُمم: ج ۱ ص ۱۲۳.
3.خاندان بنى بسطام و بنى فرات.
4.الكامل فى التاريخ: ج ۵ ص ۱۶۶ .
5.الغيبة ، طوسى: ص ۴۰۳.