1.الغيبة، نعمانى : ص ۱۹۸ ح ۱۰ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۱۳۹ ح ۴۷ .

2.مراد امير مؤمنان عليه السلام از: «صاحب عصر روى گرداند»، صاحب ناپيداى همين زمان است كه به خاطر تدبير واقع شده خداوند، از ديدگان اين مردم روى برتافته است. سپس مى‏فرمايد: «و دل‏هايى به جاى ماند كه پاره‏اى پر خير و بركت و بعضى بى خير و بركت اند» و مراد از آن، دل‏هاى شيعيان است كه در اين غيبت و سرگردانى ، دگرگون مى‏شوند. پس هر كه از آنان بر حق پايدار باشد، پرخير و بركت و هر كه از حق به گم‏راهى و گفتار باطل بگرايد، بى خير و بركت است. پس امير مؤمنان عليه السلام فرموده: «آرزومندان، هلاك مى‏گردند». اين، نكوهش آنان است و آنان كسانى اند كه در امر خدا شتاب مى‏كنند و در مقام تسليم نيستند و اين مدّت را طولانى مى‏پندارند. پس قبل از آن كه فرجى ببينند، مى‏ميرند. آن گاه خداوند از اهل صبر و تسليم، كسى را كه بخواهد، به جاى مى‏گذارد تا به مرتبه شايسته‏اش برساند و آنان مؤمنان و افرادى بااخلاص اند و تعدادشان اندك است كه امام عليه السلام شماره آنان را سيصد نفر و يا بيشتر فرموده است؛ افرادى كه خداوند به واسطه نيروى ايمان و درستى يقينشان، به آنان براى يارى ولىّ خود و جنگيدن با دشمن خويش اهليّت عطا فرموده است؛ و آنان همان گونه كه در حديث آمده، به هنگام مستقر شدن قائم عليه السلام در مقرّ حكومتى خود و سر آمدن جنگ، نمايندگان و حكمرانان منصوب از طرف ايشان در روى زمين خواهند بود. سپس امير مؤمنان عليه السلام فرموده: «به همراه آنان جماعتى مى‏جنگند كه همراه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در بدر جنگيده‏اند، نه كشته مى‏شوند و نه مى‏ميرند». منظور او اين است كه خداى عزّ و جلّ اين سيصد و چند نفر اصحاب خالص قائم عليه السلام را به وسيله فرشتگان روز بدر، يارى مى‏فرمايد و آنان نيروى رزمى ايشان اند. خداوند، ما را از كسانى قرار دهد كه اهليّت يارى كردن دينش را در ركاب وليّش به آنان عطا فرموده، و در اين مورد با ما چنان رفتار كند كه او را سزاست.

3.الغيبة، نعمانى : ص ۱۹۵ ح ۴ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۱۳۷ ح ۴۲ .

1.معنى قول أمير المؤمنين عليه السلام : «وزاغ صاحب العصر» أراد صاحب هذا الزمان الغائب الزائغ عن أبصار هذا الخلق لتدبير اللَّه الواقع . ثمّ قال : «وبقيت قلوب تتقلّب فمن مخصب ومجدب» وهي قلوب الشيعة المتقلّبة عند هذه الغيبة والحيرة ، فمن ثابت منها على الحقّ مخصب ، ومن عادل عنها إلى الضلال وزخرف المقال مجدب . ثمّ قال : «هلك المتمنّون» ذمّاً لهم ، وهم الّذين يستعجلون أمر اللَّه ولا يسلّمون له ، ويستطيلون الأمد فيهلكون قبل أن يروا فرجاً ، ويُبقي اللَّه من يشاء أن يبقيه من أهل الصبر والتّسليم حتّى يلحقه بمرتبته ، وهم المؤمنون ، وهم المخلصون القليلون الّذين ذكر عليه السلام أنّهم ثلاثمئة أو يزيدون ممّن يؤهله اللَّه بقوّة إيمانه وصحّة يقينه لنصرة وليّه عليه السلام وجهاد عدوّه ، وهم كما - جاءت الرواية عمّاله وحكّامه في الأرض عند استقرار الدار به وضع الحرب أوزارها ، ثمّ قال أمير المؤمنين عليه السلام : «تجاهد معهم عصابة جاهدت مع رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله يوم بدر ، لم تقتل ولم تمت» يريد أنّ اللَّه عزّ و جلّ يؤيد أصحاب القائم عليه السلام هؤلاء الثلاثمئة والنيف الخُلَّص بملائكة بدر ، وهم أعدادهم ، جعلنا اللَّه ممّن يؤهّله لنصرة دينه مع وليّه عليه السلام ، وفعل بنا في ذلك ما هو أهله (الغيبة للنعماني : ص ۱۹۶) .