319
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم

۹۰۲.تفسير القمّى‏ - با سندش به نقل از فضيل - : به امام باقر عليه السلامگفتم: فدايت شوم! به ما رسيده است كه خاندان جعفر، يك پرچم و خاندان عبّاس، دو پرچم دارند. آيا در اين باره، علمى به شما رسيده است؟
فرمود: «امّا خاندان جعفر ، نه به شمار مى‏آيند و نه به جايى مى‏رسند. امّا بنى عبّاس، سلطنتى ديرپا خواهند داشت كه دور را [به خود] نزديك، و نزديك را دور مى‏كنند و حكومتشان سخت و بدون آسانى است تا آن گاه كه خود را از مكر خدا ايمن و از كيفر او آسوده ببينند ، كه اين هنگام، فريادى بر سر آنان كشيده مى‏شود كه نه مالى برايشان مى‏مانَد تا آنان را جمع و جور كند و نه مردانى كه از آنان محافظت كنند ، و اين، همان سخن خداوند است: «تا آن گاه كه زمين، زينت خود را برگيرد» (تا آخر آيه)» .۱
گفتم: فدايت شوم! اين چه زمانى روى مى‏دهد؟
فرمود: «بدان كه وقتى را براى آن نزد ما معيّن نكرده‏اند؛ امّا هنگامى كه چيزى به شما گفتيم و همان گونه كه گفتيم، شد، بگوييد: "خدا و پيامبرش راست گفتند"، و اگر خلاف آن شد، باز بگوييد: "خدا و پيامبرش راست گفتند" كه دو اجر داريد؛ امّا چون نياز و نادارى سخت شد و مردم به انكار يكديگر پرداختند، در اين هنگام، هر صبح و شام، اين امر (فَرَج) را انتظار بكشيد».۲

۹۰۳.الغيبة ، طوسى - با سندش به نقلى مختصر شده، از محمّد بن حنفيّه - : بنى فلان سلطنتى در آينده دارند تا آن گاه كه ايمن و آسوده‏خاطر شوند و گمان برند كه سلطنتشان زوال نمى‏يابد. [اين هنگام، ]فريادى بر سر آنان كشيده مى‏شود كه نه كسى مى‏تواند آنان را گرد آورَد و نه نگاهبانى مى‏تواند به آنان خبر دهد. اين، همان سخن خداى عزّ و جل است: «تا آن گاه كه زمين، زينتش را بر مى‏گيرد و تزيين مى‏شود و اهلش گمان مى‏برند كه مى‏توانند از آن بهره‏مند شوند . فرمان ما [به عذاب ]شب يا روز، آن را فرا مى‏گيرد و آن را چنان درو مى‏كنيم كه [گويى‏] هيچ گاه نبوده است. اين گونه آيات را براى كسانى كه مى‏انديشند، شرح مى‏دهيم».
گفتم: فدايت شوم! آيا اين، زمان معيّنى دارد؟
فرمود: «نه؛ زيرا علم خدا بر علم كسانى كه وقت تعيين مى‏كنند، چيره است. خداى متعال با موسى عليه السلام ، سى شب وعده نهاد و آن را با ده روز به كمال رسانْد ، بى آن كه موسى عليه السلام و يا بنى اسرائيل بدانند و چون وقت گذشت، گفتند: "موسى، ما را فريفته است" و گوساله‏پرست شدند. امّا وقت آنچه مى‏گويم، هنگامى است كه نياز و نادارى، ميان مردم، فراوان شوند و مردم به انكار يكديگر برخيزند. اين هنگام، امر الهى را صبح و شام انتظار بريد».۳

1.ترجمه بقيّه آيه، در حديث بعد آمده است.

2.تفسير القمّى : ج ۱ ص ۳۱۰ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۹۹ ح ۸ .

3.الغيبة، طوسى : ص ۴۲۷ ح ۴۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۱۰۴ ح ۹ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم
318

۹۰۲.تفسير القمّي : حَدَّثَني أبي ، عَن مُحَمَّدِ بنِ الفُضَيلِ ، عَن أبيهِ ، عَن أبي جَعفَرٍ عليه السلام ، قالَ : قُلتُ لَهُ : جُعِلتُ فِداكَ ، بَلَغَنا أنَّ لِآلِ جَعفَرٍ رايَةً ولِآلِ العَبّاسِ رايَتَينِ ، فَهَلِ انتَهى‏ إلَيكَ مِن عِلمِ ذلِكَ شَي‏ءٌ ؟
قالَ : أمّا آلُ جَعفَرٍ فَلَيسَ بِشَي‏ءٍ ولا إلى‏ شَي‏ءٍ ، وأَمّا آلُ العَبّاسِ فَإِنَّ لَهُم مُلكاً مُبَطَّناً۱ يُقَرِّبونَ فيهِ البَعيدَ ويُبَعِّدونَ فيهِ القَريبَ ، وسُلطانُهُم عُسرٌ لَيسَ فيهِ يُسرٌ۲ حَتّى‏ إذا أمِنوا مَكرَ اللَّهِ وأَمِنوا عِقابَهُ ، صيحَ فيهِم صَيحَةٌ لا يَبقى‏ لَهُم مَنالٌ‏۳يَجمَعُهُم ولا رِجالٌ تَمنَعُهُم ، وهُوَ قَولُ اللَّهِ : « حَتَّى‏ إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا »۴ الآيَةَ ، قُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ ، فَمَتى‏ يَكونُ ذلِكَ ؟
قالَ : أما أنَّهُ لَم يُوَقَّت لَنا فيهِ وَقتٌ ، ولكِن إذا حَدَّثناكُم بِشَي‏ءٍ فَكانَ كَما نَقولُ ، فَقولوا : صَدَقَ اللَّهُ ورَسولُهُ ، وإن كانَ بِخَلافِ ذلِكَ ، فَقولوا : صَدَقَ اللَّهُ ورَسولُهُ ، تُؤجَروا مَرَّتَينِ ، ولكِن إذَا اشتَدَّتِ الحاجَةُ والفاقَةُ ، وأَنكَرَ النّاسُ بَعضُهُم بَعضاً ، فَعِندَ ذلِكَ تَوَقَّعوا هذَا الأَمرَ صَباحاً أو مَساءً .

۹۰۳.الغيبة للطوسي : الفَضلُ بنُ شاذانَ ، عَن عُمَرَ بنِ مُسلِمٍ البَجَلِيِّ ، عَن مُحَمَّدِ بنِ سِنانٍ ، عَن أبِي الجارودِ ، عَن مُحَمَّدِ بنِ بِشرٍ الهَمدانِيِّ ، عَن مُحَمَّدِ بنِ الحَنَفِيَّةِ - في حَديثٍ اختَصَرنا مِنهُ مَوضِعَ الحاجَةِ - : أنَّهُ قالَ : إنَّ لِبَني فُلانٍ مُلكاً مُؤَجَّلاً ، حَتّى‏ إذا أمِنوا وَ اطمَأَنّوا وظَنّوا أنَّ مُلكَهُم لا يَزولُ ، صيحَ فيهِم صَيحَةٌ ، فَلَم يَبقَ لَهُم راعٍ يَجمَعُهُم و لا واعٍ‏۵ يُسمِعُهُم ، وذلِكَ قَولُ اللَّهِ عزّ و جلّ : « حَتَّى‏ إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَدِرُونَ عَلَيْهَا أَتَل-هَا أَمْرُنَا لَيْلاً أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَهَا حَصِيدًا كَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذَ لِكَ نُفَصِّلُ الْأَيَتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ »۶ قُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ ، هَل لِذلِكَ وَقتٌ ؟
قالَ : لا ؛ لِأَنَّ عِلمَ اللَّهِ غَلَبَ عِلمَ المُوَقِّتينَ ، إنَّ اللَّهَ تَعالى‏ وَعَدَ موسى‏ ثَلاثينَ لَيلَةً وأَتَمَّها بِعَشرٍ لَم يَعلَمها موسى‏ ولَم يَعلَمها بَنو إسرائيلَ ، فَلَمّا جاوَزَ الوَقتُ قالوا : غَرَّنا موسى‏ فَعَبَدُوا العِجلَ ، ولكِن إذا كَثُرَتِ الحاجَةُ وَالفاقَةُ فِي النّاسِ ، وأَنكَرَ بَعضُهُم بَعضاً ، فِعِندَ ذلِكَ تَوَقَّعوا أمرَ اللَّهِ صَباحاً ومَساءٌ .

1.في بحارالأنوار : «مُبطِئاً» .

2.في المصدر : «سلطانهم عسر ليس يسر» ، والتصويب من بحار الأنوار .

3.في بحار الأنوار : «مال» بدل «منال» .

4.يونس : ۲۴ .

5.في بحارالأنوار : «ولا داعٍ» .

6.يونس : ۲۴ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9979
صفحه از 432
پرینت  ارسال به