براى آن تصوير كرده‏اند ، چندان كه شخص منتظر را از «اولياء اللَّه» شمرده‏^۱ و او را از برترين مردمان دانسته‏اند^۲ كه مخلص حقيقى‏^۳است و همانند كسى‏است كه همراه پيامبر صلى اللّه عليه و آله نبرد كرده‏^۴ و يا در جنگ دشوار بدر، همراه ايشان بوده است،^۵يا همچون كسى است كه در خيمه قائم عليه السلام حضور دارد^۶ و همراه ايشان نبرد مى‏كند^۷ و حتّى همانند كسى كه در ركاب پيامبر صلى اللّه عليه و آله به شهادت رسيده است .^۸
روشن است كه اين ويژگى‏ها و توصيفات، شايسته انسان‏هاى خاصّى است كه از مراحل عادى و معمولى مردمان، عبور كرده‏اند و در افقى متعالى، سِير مى‏كنند.
نمى‏توان اين امتيازات والا را در مورد اشخاصى تصوّر كرد كه اگر چه از وضعيت فعلى رضايت ندارند و به آينده‏اى بهتر در سايه حكومت عدل‏گستر جهانى امام مهدى عليه السلام اميد دارند، ولى هيچ تلاش و كوششى در مسير رسيدن به آن مدينه فاضله انجام نمى‏دهند.
براى تبيين بهتر احاديثِ ياد شده، مى‏گوييم: انتظار فرج، دو ركن اساسى دارد:
الف - نارضايتى از وضعيت موجود؛
ب - اميد به گشايش در زمان آينده.
چگونگى تعامل با اين دو عنصر سلبى و ايجابى، چهره‏هاى متفاوت انتظار را پديد مى‏آورد:
۱. انتظار غير مسئولانه: در اين حالت، شخص منتظر اگر چه به وضعيت موجود،

است و به انجام گرفتن كارى، اميد دارد. ^۱
حالت انتظار فرج در معناى عامّ خود، اميد به آينده بهتر و گشايش و رهايى از سختى است. نارضايتى از وضع موجود و اميد به آينده روشن‏تر، درون‏مايه اصلى «انتظار فرج» است. پايدارى شخص منتظر در وضعيت موجود و صبر بر سختى‏ها نيز لازمه اميد به فردايى بهتر است.
گاه از حالت انتظار فرج، با عنوان «توقّع فرج» ياد شده است كه همان درون‏مايه و لوازم انتظار را در خود دارد.^۲
دو. حالت اميد به آينده و چشم به راه آينده‏اى بهتر بودن، از آموزه‏هاى اصيل قرآنى و حديثى است. آيه‏اى همچون «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا» به اين معنا اشاره دارد و صبر و پايدارى در وضعيت موجود را براى رسيدن به آينده‏اى بهتر، توصيه مى‏كند.
از منظر آموزه‏هاى دينى، حالت انتظار فرج و گذر از وضعيت نابه‏سامان و اميد به آينده بهتر، هميشه و براى همه افراد، مطلوب و شايسته است.
همان گونه كه در بخش پيشين اشاره شد، اميد به گشايش فردى و عمومى با ظهور ولىّ عصر عليه السلام، بالاترين و والاترين حالت انتظار و مصداق تامّ احاديثِ توصيه به انتظار است.
سه . احاديثى كه در فضيلت انتظار و منتظران وارد شده‏اند، جايگاهى بسيار والا