25
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم

طولانى و مشهور، نقل كرده است كه همگى گفتند: در منزل ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام) گرد آمديم تا از وى حجّتِ پس از او را جويا شويم. چهل تن در مجلس بودند و عثمان بن سعيد بن عمرو عَمرى برخاست و گفت: اى فرزند پيامبر خدا ! مى‏خواهم از تو در باره موضوعى سؤال كنم كه تو از من به آن داناترى.
امام عليه السلام به او فرمود: «اى عثمان ! بنشين» و او با ناراحتى برخاست‏۱ كه برود . امام فرمود: «هيچ كس خارج نشود!» و كسى از ما بيرون نرفت . مدّتى كه گذشت ، امام عليه السلام عثمان را صدا زد و او بر پا ايستاد .
امام فرمود: «بگويم براى چه آمده‏ايد؟» .
گفتند: بفرماييد، اى فرزند پيامبر خدا!
فرمود: «آمده‏ايد تا از من حجّتِ پس از خودم را جويا شويد».
گفتند: آرى . ناگهان ، پسرى چون پاره ماه بيرون آمد كه شبيه‏ترينِ مردم به ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام) بود .
امام عسكرى عليه السلام فرمود: «اين ، امام شما پس از من و جانشينم بر شماست . از او اطاعت كنيد و پس از من ، متفرّق مشويد كه دينتان تباه مى‏شود . به هوش باشيد كه او را از اين پس نخواهيد ديد تا عمرش كامل شود . پس آنچه را عثمان [بن سعيد ]مى‏گويد، قبول كنيد و فرمانش را گوش دهيد و سخنش را بپذيريد ، كه او جانشين

1.ممكن است ناراحتى او از جهت سؤال نا به جايى بوده كه بى مقدّمه پرسيده است و امام از پاسخ بدان استنكاف كرده. و يا علّت ديگرى داشته كه خدا بِدان آگاه‏تر است. هر چه باشد ، اين متن نمى‏تواند به شخصيت و وجاهت جناب عثمان بن سعيد ، كوچك‏ترين آسيبى برساند، چنان كه از ادامه متن مشاهده مى‏شود.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم
24

۱ / ۱۵

گروهى از پيروان اهل بيت عليهم السلام‏

۷۷۲.جعفر بن محمّد بن مالك فزارى بزّار ،۱ از گروهى از شيعه، همچون: على بن بلال ،۲احمد بن هلال ،۳محمّد بن معاوية بن حكيم‏۴ و حسن بن ايّوب بن نوح‏۵در حديثى

1.ابو عبد اللَّه جعفر بن محمّد بن مالك فزارى كوفى را شيخ طوسى توثيق نموده و گفته : «روى فى مولد القائم أعاجيب» . برخى نيز وى را تضعيف نموده‏اند (الفهرست ، طوسى : ص ۹۲ ش ۱۴۷ ، رجال الطوسى : ص ۴۱۸ ش ۶۰۳۷ ، خلاصة الأقوال : ص ۳۳۰ ش ۳ ، رجال النجاشى : ص ۱۲۲) .

2.ظاهراً او، على بن بلال بغدادى با كنيه ابو الحسن است، همان گونه كه محقّق شوشترى و آية اللَّه خويى در جايى برداشت كرده‏اند و گفته‏اند : به اين شرط كه صحابى‏اى براى امام عسكرى عليه السلام با اين لقب نباشد. در جايى ديگر احتمال داده‏اند كه وى ابو طاهر محمّد بن على بن بلال است. شيخ طوسى ، او را در شمار اصحاب امام جواد عليه السلام، امام هادى عليه السلام و امام عسكرى عليه السلام آورده و توثيقش كرده است. كشّى در شرح حال اسحاق بن اسماعيل روايت كرده كه امام عسكرى عليه السلام به وى فرموده است: «اى اسحاق ! كتاب ما را براى بلالى - كه خدا از او خشنود باد - بخوان؛ چرا كه وى فردى مورد اعتماد، امين، و آشناى به تكاليفش است» (رجال الطوسى: ص ۳۷۷ ش ۵۵۷۸ و ص ۳۸۸ ش ۵۷۰۸ و ص ۴۰۰ ش ۵۸۵۹، رجال الكشّى: ج ۲ ص ۸۴۷ ش ۱۰۸۸، قاموس الرجال: ج ۹ ص ۴۳۰ ش ۷۰۳۲ و ج ۱۲ ص ۱۲ ش ۲۶، معجم رجال الحديث: ج ۱۲ ص ۳۰۷ ش ۷۹۶۶ و ج ۱۷ ص ۳۳۳ ش ۱۱۳۰۵ . نيز ، ر . ك : ج ۴ ص ۷ (مدعيان دروغين) .

3.احمد بن هلال ، فرد بزرگى بوده ؛ امّا بعدها منحرف شده است. ظاهراً اين نقل ، قبل از انحراف وى بوده است (ر. ك: ج ۴ ص ۷ (مدعيان دروغين).

4.محمّد بن معاوية بن حكيم ، تنها در اين روايت نام او ذكر شده است . در كمال الدين اين گونه آمده، جز اين كه در اين كتاب، معاوية بن حكيم است، و عبارت «محمّد بن» از آن حذف شده است. اين را إعلام الورى‏ و منتخب الأنوار المضيئة (ص ۱۲۳) هم تأييد مى‏كنند. در المستدرك گفته است: وى از اصحاب امام عسكرى عليه السلام بوده و از كسانى است كه در باره امام حجّت قائم عليه السلام حديث نقل كرده است. شايد از همين حديث است كه وحيد (بهبهانى) استفاده كرده كه وى از رؤساى شيعه بوده است (ر. ك: ح بعدى ، مستدركات علم رجال الحديث: ج ۷ ص ۳۳۲ ش ۱۴۵۱۷، تنقيح المقال: ج ۳ ص ۱۸۹ ش ۱۱۳۸۷، الفوائد الرجالية: ج ۱ ص ۳۹۸).

5.نام حسن بن ايّوب بن نوح، تنها در اين روايت نام او ذكر شده است . در كمال الدين هم اين گونه آمده، و وى اين روايت را با اسناد خود و با اختلاف اندكى نقل كرده است، و در سند آن ، «محمّد بن ايّوب بن نوح» به جاى «حسن بن ايّوب» آمده است. احتمال دارد كه عنوان «ابو محمّد بن ايّوب» بوده، و وجهش هم اين است كه كنيه كسى كه نامش حسن است، غالباً ابو محمّد است، در اين صورت، «ابو» تصحيف شده و افتاده است؛ امّا در رجال النجاشى در شرح حال ايّوب بن نوح، وى با كنيه ابو الحسين ذكر شده است، و احتمال دارد كه براى بار دوم ، تصحيف شده باشد، و يا او پسر دوم ايّوب، پس از حسين باشد. كنيه وى ابو جعفر است و وكيل مخصوص صاحب الزمان عليه السلام بوده و جايگاهى بزرگ در ميان شيعيان دارد، و محور شيعه است (ر. ك: ح بعدى ، رجال النجاشى: ج ۱ ص ۲۵۵ ش ۲۵۲، مستدركات علم رجال الحديث: ج ۲ ص ۳۵۴ ش ۳۲۹۳ و ج ۶ ص ۴۷۵ ش ۱۲۷۶۳).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9691
صفحه از 432
پرینت  ارسال به