و شخصيت ، شناخته شده‏اند.
وجه مشترك بسيارى از اين تشرّف‏ها - كه در كتاب‏هاى متعددى آمده - ،^۱ گرفتارى سخت و اضطرارهاى فردى و اجتماعى و يا مداومت بر خير و نيكوكارى و دعا و مناجات و درخواست‏هاى مكرّر بوده كه با صلاحديد خداوند ، همراه گشته است.^۲ در حقيقت، اين نياز و نيكى درونى و نيكوكارى بيرونى است كه لياقت ديدار را پديد مى‏آورد، تا آن جا كه حتّى زمينه آمدن امام زمان عليه السلام و دستگيرى ايشان را از دوستدارانش فراهم مى‏آورد. به سخن ديگر، مى‏توان اهتمام خود را پيش‏تر و بيشتر از آنچه بر اعمال و اذكارى منصوص يا غير منصوص مى‏نهيم تا به توفيق تشرّف نايل شويم ، به تقويت ايمان و افزايش معرفت و نيكى و عمل صالح بپردازيم تا وجود ذى قيمتش، خريدار ما گردد و به دستگيرى و هدايت ما بيايد؛ همان نكته‏اى كه در سخن برخى رهپويان اين راه ، مورد تأكيد قرار گرفته‏^۳ و مى‏تواند تمام توصيه‏هاى اخلاقى و دعا و ذكرهاى مناسب براى اين مقصود را جهت ببخشد.
بر اين اساس، شيوه‏هاى توصيه شده را از يك سو مى‏توان زمينه‏ساز ارتقاى شخصيت درخواست كننده ديدار دانست و از سوى ديگر ، جلب عنايت حكيمانه امام مهدى عليه السلام . با اين نگرش مى‏توان چنين گفت كه : چون وقوع و تحقّق ديدار، سرانجام، به اراده و مصلحت‏سنجى امام عليه السلام است و به ندرت روى مى‏دهد، از ناحيه ما غير قابل پيش‏بينى مى‏شود و از نگاه ما رويدادى اتّفاقى به شمار مى‏آيد و با آنچه

براى تشرّف به حضور ايشان ارائه شده است؟ اين شيوه‏ها چه اندازه معتبرند؟ و بر فرض وجود و اعتبار، چگونه با اين گفته كه ديدار امام در روزگار غيبت ، غير قابل پيش‏بينى است، سازگار مى‏شوند؟
پيش از پاسخ گفتن، به اين نكته اشاره مى‏كنيم كه رؤيت امام مهدى عليه السلام بى آن كه شناخته شود، مقصود سخن نيست؛ زيرا فوايد و مزيّت ديدار آگاهانه را ندارد و كمتر مورد ترديد قرار گرفته است. همچنين مراد ما ديدار خود امام زمان عليه السلامو نه ملاقات مرتبطان و ياران و خواص ايشان و يا حتّى تخيّل رؤيت امام عليه السلام است ؛ پيشامدى كه گاه براى برخى كوشندگان در اين راه روى مى‏دهد و امر را بر آنان و اطرافيانشان مشتبه مى‏نمايد.
با اين فرض، مى‏توان به پرسش‏هاى طرح شده چنين پاسخ داد كه : برخى احاديث ، دعاها و اعمالى را براى تشرّف به خدمت امام مهدى عليه السلام و ديدار ايشان در خواب يا بيدارى توصيه كرده‏اند ؛ امّا هيچ يك داراى سند قوى ، مطمئن و معتبرى نيستند و منابع آنها نيز از زمره كتاب‏هاى اصلى شيعه به شمار نمى‏روند.^۱ بر اين پايه، توصيه‏هاى گزارش شده در اين احاديث ، اعتبار چندانى ندارند؛ اما برخى تجربه‏هاى موفّق در به كارگيرى آنها ، زمينه به آزمون درآوردن و حتّى باور آنها را فراهم ساخته است ؛ تجربياتى كه در طول تاريخ ، گاه از برخى گرفتاران و يا بندگان مخلص خداى سبحان نقل شده است . افرادى كه درماندگى و اضطرار، چنان آنان را متوجّه خدا و حجّت بر حقّش نموده كه زمينه فريادرسىِ دلسوزانه و حكيمانه امام عصر را فراهم آورده و يا به دليل خدمات و درخواست هميشگى و مكرّر و نيز صلاحديد امام عليه السلام، از تشرّفى كوتاه يا بلند ، بهره‏مند گشته‏اند. پاكى و راستگويى برخى از اين ناقلان و نه همه آنان، مقبول معاصران و بلكه همگان بوده و به شخص