پيامدهاى نادرست ادّعايى براى رؤيت‏

منكران رؤيت، بر اين باورند كه در صورت پذيرش امكان و وقوع ديدار در روزگار غيبت كبرا، پيامدهايى غير مقبول پديد مى‏آيد. از اين رو، نمى‏توان آن را پذيرفت. ما موارد ادّعايى را طرح و نقد مى‏كنيم.

يك . تنافى با فلسفه غيبت و انتظار

غيبت و بويژه طولانى شدن آن، براى آزمودن و سنجش ايمان به غيب و شكيب مؤمنان است و اگر امكان رؤيت امام وجود داشته باشد و هر از گاه بتوان سؤالى پرسيد و كمكى گرفت ، اين سنجش، رخ نمى‏دهد.
پاسخ ، اين است كه: ما نيز موافقيم كه سهولت ارتباط و امكان تشرّف فراوان و آسان، با فلسفه غيبت، منافات دارد؛ امّا ديدارهايى كه گاه براى يك نسل انسانى اتّفاق نمى‏افتد و يا در طول يك قرن، از عدد انگشتان در نمى‏گذرد، نه تنها با غيبت منافاتى ندارد، بلكه نور اميد را در دل مؤمنان بر مى‏افروزد و يارى و پاسخگويىِ گاه به گاه امام ، ايشان را متوجّه خسارت‏هاى طول كشيدن غيبت مى‏نمايد و آنان را به دعا و راز و نياز براى پايان يافتن غيبت و آمادگى براى ظهور وى ترغيب مى‏كند.

دو . همسان شدن غيبت كبرا با غيبت صغرا

منكران رؤيت مى‏گويند: اگر در روزگار غيبت كبرا نيز امكان رؤيت باشد ، ديگر تفاوتى ميان آنچه غيبت كبرا و تامّه ناميده شده است با غيبت صغرا نخواهد بود، در حالى كه در احاديث و مطابق با باور شيعه، تعدّد و تفاوت دو غيبت، روشن است.
پاسخ ، اين است كه: تفاوت ميان دو دوره غيبت، مقبول همگان است؛ امّا اين تفاوت به وسيله نصب نايبان و سفيران خاص در غيبت صغرا و عدم آن در غيبت كبرا حاصل است و تفاوت ديگرى لازم نيست، هر چند در روزگار غيبت صغرا، ديدار و ارتباط با امام بويژه مكاتبه ، آسان‏تر و تعداد ملاقات‏ها بيشتر بوده است و

وجود ندارد.
سه. منكران رؤيت ، به پاسخ عَمرى (نايب دوم امام) به شخصى به نام احمد بن ابراهيم نيز استناد كرده‏اند. او شوق به ديدار امام را با عَمرى در ميان نهاده و وى پاسخ داده است:
لَا تَلْتَمِسْ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْ تَرَاهُ فَإِنَّ أَيَّامَ الْغَيْبَة يُشْتَاقُ إِلَيْهِ وَ لَا تَسْأَل الِاجْتِمَاعُ مَعَهُ إِنَّهُ عَزَائِمُ اللَّهِ وَ التَّسْلِيمُ لَهَا أَوْلَى وَ لَكِنْ تَوَجَّهْ إِلَيْهِ بِالزِّيَارَه .^۱
اى ابو عبد اللَّه! نخواه كه او را ببينى؛ چرا كه در زمان غيبت، شوق به ديدار او هست ، و نخواه كه با او ديدار كنى . نديدن امام، تصميمى الهى است و تسليم در برابر آن، شايسته‏تر است. مى‏توانى با زيارت، به او توجّه نمايى.
وجه استدلال ، آن است كه ظاهر روايت بر عدم امكان ديدار امام عليه السلام دلالت دارد و از آن در مى‏يابيم كه در زمان غيبت ، وظيفه ما توجّه و زيارت و اشتياق قلبى است؛ امّا درخواست ديدار و در كنار امام قرار گرفتن، ممنوع است؛ زيرا بيان نموده كه اجتماع با امام عليه السلام درخواست نشود؛ چون عدم ديدار امام، تصميم الهى است.
پاسخ ، اين است كه: با صرف نظر كردن از عدم استناد اين سخن به امام، مى‏گوييم:
اوّلاً اين گفتگو در روزگار غيبت صغرا و حضور نايب خاصّ ايشان بوده است.
ثانياً يك گفتگوى شخصى است و ممكن است اين فرد، استحقاق و صلاحيت تشرّف را نداشته است.
افزون بر اين و بر فرض فراگيرىِ اين سخن نسبت به روزگار غيبت كبرا و همه شيعيان، حكمى عام است كه مى‏تواند به وسيله ادلّه ديگر، تخصيص زده شود و اساساً ناظر به ملاقات‏هايى كه امام زمان عليه السلام، خود در پى تحقّق آن هستند، نيست.