69
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم

اين مجموعه گسترده و كهن، نشان‌دهنده اثرگذارى فراوان پيشگويى‌ها بر فرهنگ دوره و زمانه خويش است، همچنان كه احتمال فرصت‌طلبى و جعل را افزون مى‌كند.
فرهنگ‌سازى اين گزارش‌ها بر تحليل رابطه «رايات سود» با قيام مهدى در مصادر متأخّر، كاملاً آشكار است، به گونه‌اى كه نقش احاديث را بسيار كم‌رنگ ساخته است.
اين متون، به نقل از افرادى چون : كعب الأحبار، محمّد بن حنفيّه، ابن عبّاس، زهرى، ابو قبيل و يا اشخاص بى‌نام و نشانى همچون پيرمردى كه دوران جاهليت را نيز درك كرده است، گزارش شده‌اند.
اشكال اصلى در اين گزارش‌ها، استناد نداشتن اين سخنان به پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام است. از اين رو، پيشگويى آنان نمى‌تواند معيار و مستند صحيح در تحليل و يا نظريّه‌پردازى شود. تمايلات افراد و احتمال سوء استفاده‌هاى سياسى از اين گزارش‌ها، اعتماد به آنها را بسيار كاهش مى‌دهند.

جمع‌بندى‌

با عنايت به مطالب بخش پيشين و رواياتى كه بر وجود دولت زمينه‌سازان پيش از قيام امام مهدى عليه السلام دارند، مى‌توان گفت: اهل بيت عليهم السلام از حكومت زمينه‌سازان قيام مهدوى خبر داده‌اند؛ ولى اين در گزارش‌هاى ، موضوع رايات سود و يا آغاز قيام از خراسان، مطرح نشده است و ارتباطى ميان دولت زمينه‌سازان و پرچم‌هاى سياه نيست.
گزارش‌هاى مستند و اصيل «رايات سود»، مرتبط با قيام مهدوى نيستند؛ بلكه به قيام ابو مسلم و گشايش جامعه اسلامى در مدّت زمان محدود پس از بر افتادن بنى اميّه اشاره دارند. در دوره‌هاى بعد، اين گزارش‌ها با مجموعه فراوان


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
68

۱. زوال بنى اميّه پس از قيام «رايات سود» (مثل روايت جابر جُعفى از امام باقر عليه السلام ) ؛۱
۲. نكوهش كسانى كه پس از قيام «رايات سود» به قدرت مى‌رسند؛۲
۳. اختلاف رايات سود؛۳
۴. ظهور سفيانى؛۴
۵. فرماندهى شعيب بن صالح؛۵
۶. ظهور امام مهدى عليه السلام در مكّه پس از «رايات سود»؛۶
۷. مشخّصات و ويژگى‌هاى قيام مهدوى پس از قيام «رايات سود» از مشرق.۷

ج - آثار

مراد از اثر، گزارش‌هاى غير مستند به پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام است. اين گروه در مصادر اوّليه شيعه، به ندرت گزارش شده‌اند. مصادر حديثى معتبر اهل سنّت هم از نقل اين گزارش‌ها ابا دارند؛ ولى شمار فراوان اين گزارش‌ها در كتاب‌هاى فتن و ملاحم همچون الفتن نگاشته نعيم بن حمّاد (م ۲۲۸ ق) و كتاب‌هاى مشابه آن همچون الفتن سليلى و الفتن ابن منادى و در نهايت در مصادر متأخّر شيعى همچون الفتن و الملاحم سيّد ابن طاووس، بروز يافته است.

1.ر.ك: الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۲۰۷ ح ۵۶۶ .

2.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۲۱۰ ح ۵۷۳ .

3.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۲۱۶ ح ۵۹۵ و ص ۲۸۸ ح ۸۴۱ . نيز، ر.ك: همين دانش‌نامه ج ۷ ص ۹۱ ح ۱۱۵۵ .

4.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۲۸۸ ح ۸۴۱ و ص ۲۸۹ ح ۸۴۵ .

5.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۳۱۴ ح ۹۰۷ و ص ۳۱۶ ح ۹۱۲ و ص ۳۲۱ ح ۹۱۴ و ص ۳۴۴ ح ۹۹۶. نيز، ر.ك: همين دانش‌نامه: ج ۷ ص ۱۱۹ ح ۱۱۸۲ و ۱۱۸۳ .

6.ر. ك: ص ۵۰ ح ۱۰۲۵ والفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۳۲۲ ح ۹۲۱.

7.ر.ك: ص ۵۰ ح ۱۰۲۵ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13410
صفحه از 453
پرینت  ارسال به