67
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم

مصادر حديثى اهل سنّت، تنها اين احاديث را از پيامبر صلى اللّه عليه و آله گزارش كرده‌اند.
نعيم بن حمّاد، افزون بر گزارش‌هاى پيشين، دو گزارش از سعيد بن مسيّب و يك گزارش از حسن (احتمالاً حسن بصرى) نقل كرده است. سعيد بن مسيّب و حسن بصرى، تابعى هستند و امكان گزارش مستقيم از پيامبر صلى اللّه عليه و آله را نداشته‌اند. از اين رو، روايت آنها مرسل محسوب مى‌شود.
گزارش اوّل سعيد بن مسيّب، به «رايات سود» بنى عبّاس و «رايات سود» بر ضدّ سفيانى، اشاره كرده است و با قيام مهدوى، مرتبط نيست.۱ گزارش ديگر او نيز شبيه به گزارش اوّل است و به اين نكته اشاره مى‌كند كه رايات سودِ مبارزه كننده با سفيانى، در نهايت به امام مهدى عليه السلام مى‌پيوندند.۲
گزارش حسن (بصرى)، به ارتباط «رايات سود» با فردى اشاره مى‌كند كه از اهل بيت عليهم السلام است و نام او شبيه نام پيامبر صلى اللّه عليه و آله است. ۳
مصادر مشهور و كهن اهل سنّت، حديثى را از اهل بيت عليهم السلام در باره «رايات سود» گزارش نكرده‌اند؛ ولى به نظر مى‌رسد روايت عبد اللَّه بن مسعود و ثوبان، دستاويز اصلى عبّاسيان براى استفاده از پرچم‌هاى سياه و ادّعاى مهدويت بوده است.

ب / ۲ . احاديث اهل بيت‌

كتاب الفتن نگاشته نعيم بن حمّاد (م ۲۲۸ ق) در نقل حديث از اهل بيت عليهم السلام ، استثنا محسوب مى‌شود. در اين كتاب، احاديثى از امير مؤمنان عليه السلام و امام باقر عليه السلام گزارش شده است؛ احاديثى كه در مصادر شيعى متقدّم وجود ندارند و از اسناد اهل سنّت برخوردارند.
مطالبى كه در اين احاديث، به آنها توجّه شده است، از اين قرارند:

1.الفتن ابن حمّاد: ج ۱ ص ۲۰۴ ح ۵۵۵ .

2.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۳۱۴ ح ۹۰۶.

3.الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۳۱۳ ح ۹۰۴.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
66

نكته‌

قاضى نعمان در كتاب شرح الأخبار، گزارشى را به امام باقر عليه السلام نسبت مى‌دهد كه «رايات سود» از مشرق و «رايات مهدى» از مغرب مى‌آيند. او «رايات سود» را بر قيام ابو مسلم خراسانى و «رايات مهدى» را بر قيام فاطميان در مصر حمل مى‌كند كه به انجام رسيده است.۱ قسمت اوّل گزارش او - كه مطابق با گزارش‌هاى ديگر است - مرتبط با امام مهدى عليه السلام نيست و قسمت دوم آن، با توجّه به تمايلات قاضى نعمان به اسماعيليه و فاطميان مصر، جعلى مى‌نمايد.

ب - احاديث اهل سنّت‌

ب / ۱ . احاديث نبوى‌

جوامع رسمى حديثى اهل سنّت، احاديث معدودى را از پيامبر صلى اللّه عليه و آله گزارش كرده‌اند. گزارش عبد اللَّه بن مسعود، به مهجور بودن اهل بيت عليهم السلام پس از پيامبر صلى اللّه عليه و آله و خروج «رايات سود» از مشرق اشاره دارد كه در نهايت، به رياست يكى از اهل بيت عليهم السلام منتهى مى‌شود. در برخى گزارش‌ها، ويژگى عدل‌گسترى براى آنان ذكر شده كه مى‌تواند بر قيام مهدوى تطبيق شود.۲
روايت ثوبان، «رايات سود» را با قيام مهدى مرتبط مى‌داند.۳ برخى گزارش‌هاى ثوبان، موقوف است و به پيامبر صلى اللّه عليه و آله مستند نيست.۴
يك گزارش ابو هريره نيز به «رايات سود» اشاره دارد؛ ولى با قيام مهدوى مرتبط نيست.۵ گزارش ديگر ابو هريره، «رايات سود» را فتنه و گم‌راهى شمرده است.۶

1.ر.ك: ص ۵۸ ح ۱۰۳۶ .

2.ر.ك: ص ۴۸ ح ۱۰۲۳ .

3.ر.ك: ص ۵۲ ح ۱۰۲۷ و ۱۰۲۸ .

4.ر.ك: الفتن، ابن حمّاد: ج ۱ ص ۳۱۱ ح ۸۹۶ .

5.ر.ك: ص ۵۶ ح ۱۰۳۴ (سنن الترمذى).

6.ر.ك: ص ۵۰ ح ۱۰۲۶ (تاريخ بغداد).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13321
صفحه از 453
پرینت  ارسال به