63
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم

گزارش‌ها در باب «خروج المهدى» آمده‌اند، ولى متن آنها، اشاره‌اى به قيام مهدوى ندارند. ظاهراً برداشت ابن ماجه آن بوده است كه اين قيام، در رابطه با مهدويت است.
ترمذى (م ۲۷۹ ق) روايت ابو هريره را نقل كرده است كه با مهدويت ارتباطى ندارد.۱
حاكم نيشابورى (م ۴۰۵ ق) روايت ثوبان را با دو طريق‌۲ و روايت عبد اللَّه بن مسعود را نقل كرده است.۳ يكى از گزارش‌هاى ثوبان، موقوف است و به پيامبر صلى اللّه عليه و آله استناد داده نشده است. هر سه متن در باره «رايات سود»، به قيام امام مهدى عليه السلام تصريح كرده‌اند.
نكته مهم، اين كه: در مصادر اصلى حديثى اهل سنّت، تنها همين سه روايت (يعنى گزارش‌هاى ثوبان، عبد اللَّه بن مسعود و ابو هريره) نقل شده و هيچ قولى از صحابه يا كعب الأحبار، گزارش نشده است.
كتاب الفتن نگاشته نعيم بن حمّاد مروزى (م ۲۲۸ ق) اگر چه جزو كتاب‌هاى حديثى مشهور اهل سنّت نيست، ولى شاخص‌ترين كتاب در گزارش‌هاى «رايات سود» است. در كتاب نعيم بن حمّاد - كه با امام رضا عليه السلام و امام جواد عليه السلام و امام هادى عليه السلام معاصر بوده است - ، نزديك به شصت گزارش در باره «رايات سود» وجود دارد كه در دو گروه مجزّا ارائه شده‌اند : «رايات سود» بنى عبّاس و «رايات سود» مرتبط با قيام امام مهدى عليه السلام .
بيشتر گزارش‌هاى موجود در اين كتاب، از اقوال صحابه، تابعان و كعب

1.سنن الترمذى: ج ۴ ص ۵۳۱ ح ۲۲۶۹.

2.المستدرك على الصحيحين: ج ۴ ص ۵۱۰ ح ۸۴۳۲ و ص ۵۴۷ ح ۸۵۳۱.

3.المستدرك على الصحيحين: ج ۴ ص ۵۱۱ ح ۸۴۳۲ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
62

نقل از مصادر اهل سنّت نقل كرده است. بيشتر اين گزارش‌ها به نقل از كتاب الفتن ابن حمّاد و برخى نيز از الفتن ابن منادى و الفتن سليلى است.۱
برخى از اين متون، در نكوهش «رايات سود» و برخى در ستايش آنهايند. نيز برخى به بنى عبّاس و برخى به امام مهدى عليه السلام اشاره دارند. بيشتر گزارش‌هاى موجود، گفته‌هاى صحابه يا كعب الأحبارند و حديث مستند به پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام كمتر گزارش شده است. در اين كتاب، حتّى يك گزارش از مصادر شيعه يا راويان شيعى، نقل نشده است.
در جمع‌بندى مصادر شيعى مى‌توان گفت: مصادر اصلى حديثى شيعه، «رايات سود» را به عنوان نشانه ظهور، گزارش نكرده‌اند. مصادر ديگر نيز معمولاً اين متون را از طريق اهل سنّت نقل كرده و يا آن را بدون ارتباط با قيام مهدوى مطرح نموده‌اند.

ب - مصادر اهل سنّت‌

كهن‌ترين مصدر موجود حديثىِ مشهور اهل سنّت كه به «رايات سود» اشاره كرده، مسند ابن حنبل (م ۲۴۱ ق) است. او دو گزارش در باره «رايات سودِ» خراسان به نقل از ابو هريره و ثوبان، نقل مى‌كند.۲ گزارش ابو هريره، مرتبط با مهدويت نيست؛ ولى روايت ثوبان، با مهدويت مرتبط است.
ابن ماجه (م ۲۷۳ ق) در باب «خروج المهدى» ، دو روايت در باره «رايات سود» به نقل از عبد اللَّه بن مسعود و ثوبان، گزارش كرده است.۳ اين

1.ر.ك: الملاحم والفتن: ص ۸۴ ح ۳۳ و ص ۸۷ ح ۴۲ و ص ۸۹ ح ۴۷ و ص ۹۲ ح ۵۱ و ص ۱۱۷ - ۱۲۴ ح ۱۰۹ - ۱۲۳ و ص ۱۳۶ - ۱۳۹ ح ۱۵۶ - ۱۶۰.

2.مسند ابن حنبل: ج ۳ ص ۲۹۲ ح ۸۷۸۳ و ج ۸ ص ۳۲۵ ح ۲۲۴۵۰. نيز، ر.ك: همين دانش‌نامه: ص‌۵۴ ح ۱۰۳۰.

3.ر.ك: ص ۴۸ ح ۱۰۲۳ و ص ۵۲ ح ۱۰۲۸.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13665
صفحه از 453
پرینت  ارسال به