أمر أن تتلى فى السرداب المقدس و هى... .
اين را زيارت دوم صاحب الزمان عليه السلام قرار داده و آن را معروف به «ندبه» دانسته و نوشته است: آن از سوى ناحيه مقدّسه براى ابو جعفر محمّد بن عبد اللَّه حميرى - كه خدايش بيامرزد - آمده و فرمان داده كه در سرداب مقدّس خوانده شود.^۱
نام‌گذارى زيارت آل يس به ندبه و دستور به خواندن آن در سرداب مقدّس، تنها در مصباح الزائر آمده است و در مصادر ديگر وجود ندارد.
نتيجه آن كه كهن‌ترين گزارش‌ها از زيارت آل يس، مربوط به سده ششم هجرى است و مصادر موجود قبل از اين دوره، اين زيارت را گزارش نكرده‌اند.

اسناد زيارت آل يس‌

مجموعه گزارش‌هاى زيارت آل يس، از منظر سندى، اين گونه تحليل مى‌شود:
۱. گزارش طبرسى در كتاب الاحتجاج از زيارت آل يس، به گونه مرسل است و نياز به بررسى اسناد ندارد.
۲. ابن مشهدى در كتاب المزار الكبير، چندين سند براى زيارت آل يس نقل كرده است. جمع‌بندى اسناد موجود در اين كتاب، سرانجام، ما را به پنج يا شش طريق براى زيارت آل يس ره‌نمون مى‌كند.^۲

دو گزارش متفاوت‌

ظاهراً زيارت آل يس، از ذخاير موجود در نهاد وكالت محسوب مى‌شده كه توسّط نايبان خاص و يا افراد مجاز زير مجموعه آنان در اختيار مشتاقان قرار گرفته و در گزارش‌هاى موجود، ورود يافته است:
۱. كهن‌ترين گزارش از اين زيارت، به نقل از محمّد بن عثمان عمرى، نايب دوم امام عصر عليه السلام است. ابو عبد اللَّه، احمد بن ابراهيم مى‌گويد: شوق و علاقه خود را به ديدار امام عصر عليه السلام بر ابو جعفر محمّد بن عثمان گفتم. او ضمن ارج نهادن به اشتياق من گفت: «در پى ديدار نباش و با زيارت، به او توجّه كن. براى يافتن زيارت نيز نزد محمّد بن على برو و زيارت را از او استنساخ كن و...».^۱ابن مشهدى سند اين گزارش را در ادامه گزارش حسين بن روح و پس از دعاى ندبه، ذكر كرده است.
۲. گزارش مشهور، زيارت آل يس به نقل از محمّد بن عبد اللَّه حميرى است. محمّد بن عبد اللَّه حميرى با نايب سوم امام عصر عليه السلام ، حسين بن روح، ارتباط داشت و مكاتبات و توقيعات فراوانى براى او صادر شده است؛ ولى در باره درخواست او از حسين بن روح براى ديدار با امام، گزارشى در دست نيست. به عبارت ديگر، سبب صدور زيارت آل يس براى حميرى بر ما روشن نيست.
اين زيارت در كتاب الاحتجاج‌^۲ و با تفاوتى نسبتاً فراوان در كتاب المزار الكبير^۳ نقل شده است. سيّد ابن طاووس نيز اين زيارت را با تفاوتى آشكار به نقل از حميرى، گزارش و اضافه كرده است:
زيارة ثانية لمولانا صاحب الزمان - صلوات اللَّه عليه - و هى المعروفة بالندبة خرجت من الناحية المحفوفة بالقدس إلى أبى جعفر محمّد بن عبد اللَّه الحميرى؛ و