مىآورد. بر همين پايه، تحقّق آثار قيام و به كمال رسيدن نهضت نيز امرى است كه به فراهم آمدن دهها عامل و صدها زمينهچينى نيازمند است كه دعا و درخواست از خداى رحمان مىتواند بخشى از آنها باشد. همچنين توجّه به محتواى ادعيه مىتواند جامعه آرمانى شيعه را ترسيم كند و فاصله ما را با آن برنمايد؛ امرى كه مسئوليت ما را در زمينهچينى براى ظهور به ما يادآورى مىكند.
شركت جستن فرشتگان در قيام و تعداد و زمان به يارى آمدن آنها نيز مىتواند بدينگونه به دعاى ما گره بخورد و در پى اجابت ادعيه، تعداد فراوانترى فرشته و بسى پيشتر و يا در مواضعى بيشتر به يارى بيايند. افزون بر اين، بازخوانى مكرّر اين ادعيه، سبب افروختن شعله اميد در دل منتظران ظهور و تقويت روحىِ ياران امام است.
پاسخ سؤال چهار
ما بايد به تقدير الهى راضى باشيم؛ امّا مىتوانيم به صلاحديد خداوند و يا حتّى سفارش و فرمان الهى، با انجام دادن اعمالى و يا پيگيرى دعاهايى، بخشى از تقدير الهى را به شكل دلخواه در آوريم. بخشى از اعمال و ادعيه شب قدر و نيز وجود دو اجل معلّق و حتمى براى انسان مىتواند در همين خصوص باشد. در شب قدر درخواست كنيم خدا عمرمان و توفيق عملمان را افزايش دهد و در طول زندگى، با دعا كردن، و يا صدقه دادن، از اجل زودرس و معلّق مىگريزيم. بر اين اساس و نيز آنچه در مقدّمه اوّل گذشت، ما مىتوانيم با دعا و عمل مناسب خود، زمان وقوع فَرَج را - كه امرى بدا پذير و قابل نزديك و دورشدن است - جلو بيندازيم و اين، درون تقدير و برنامه الهى و جزئى از آن است. روايت منقول در مقدّمه اوّل و نيز توصيه امامان، اين سفيران حقيقى خدا در زمين، و القاى دعاهاى بسيار در اين باره، شاهد ماست.
در اين نگرش، دعا و درخواست ما، زمينهها و عوامل تحقّق فَرَج را پيش