155
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم

بر دعاى ندبه تطبيق شود؛ زيرا در قسمت‌هاى گوناگون دعاى ندبه ، در بيش از ده جمله ، امام مهدى عليه السلام از فرزندان پيامبر صلى اللّه عليه و آله ، خديجه عليها السلام و فاطمه عليها السلام دانسته و معرفى شده است . عباراتى همچون : أينَ ابنُ النَبِىِّ المُصطَفى‌ ، وَابنُ عَلِىٍّ المُرتضى‌ ، وَابنُ خَديجَةَ الغَرّاءِ ، وَابنُ فاطِمَةَ الكُبرى‌ ؟۱... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‌ حجّتك وولى أمرك و صَلِّ عَلى‌ جَدِّهِ مُحَمَّدٍ رَسولِكَ السَّيِّدِ الأَكبَرِ ...، وعَلى‌ جَدَّتِهِ الصِّدّيقَةِ الكُبرى‌ فاطِمَةَالزهراء .۲
بنا بر اين، احتمال انتساب اين دعا به طرفداران محمّد بن حنفيّه صحيح نيست . بديهى است آنان محمّد بن حنفيّه را از فرزندان فاطمه عليها السلام و پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله نمى‌دانستند و به گونه‌اى سخن نمى‌گفتند كه موجب تضعيف عقايد آنان شود.

1.ر. ك: ص ۱۳۶ ح ۱۰۵۴، الإقبال : ج ۱ ص ۵۰۹ .

2.الإقبال : ج ۱ ص ۵۱۲ . نيز ، ر. ك: همين دانش‌نامه : ص ۱۴۰ ح ۱۰۵۴ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
154

نپذيرفته است .۱
بنا بر اين، با عنايت به مجموع آنچه ملاحظه شد، مى‌توان اين گونه نتيجه‌گيرى كرد كه : انتساب اجمالى دعاى ندبه به اهل بيت عليهم السلام قابل قبول است و با توجّه به شيوه عالمان پيشين، در عدم سختگيرى فقهى در موارد غيرفقهى، مثل مستحبّاتى چون: دعا و زيارات، به نظر مى‌رسد اين مقدار از انتساب نيز براى خواندن دعا كفايت كند .
بايد توجّه داشت كه قاعده تسامح در ادلّه سنن ، جواز خواندن دعاى ندبه را به اميد رسيدن به ثواب اثبات مى‌كند .۲

پاسخ به يك شبهه‌

يكى از نويسندگان با استناد به فقره «أبرضوى أم غيرها أم ذوى طوى؟» و مشابهت اين سخن با قول كيسانيه‌۳ ، اين احتمال را مطرح كرده كه اين دعا در راستاى تفكّر كيسانيه و امامت محمّد بن حنفيّه است .
علّامه شوشترى در جوابيه‌اى مفصّل، اين شبهه را بررسى كرده و آن را پاسخ گفته است . ايشان پس از اشاره به احاديث معتبرى كه جايگاه امام مهدى عليه السلام در زمان غيبت را كوه رضوى و يا ذى طوى دانسته، آورده است :
كيسانيه در مدّعاى خود به اخبار پيامبر صلى اللّه عليه و آله و امام على عليه السلام در باره غيبت استناد كرده‌اند و به ناحق، آن را بر محمّد بن حنفيّه تطبيق كرده‌اند؛ زيرا منشأ هر شبهه، مطلب حقّى است كه بيجا به كار مى‌برند .۴
در تكميل سخن علّامه شوشترى، مى‌گوييم : اين سخن به هيچ عنوان‌نمى‌تواند

1.مقالات و گفتارها: ص ۶۳.

2.بنا بر اعتقاد كيسانيه، محمّد ابن حنفيّه در كوه رضوى مأوا دارد. (ر. ك: فرق الشيعه : ص ۲۹).

3.ر.ك: مقالات وگفتارها: ص ۶۳ پاسخ علّامه شوشترى به شبهه دكتر شريعتى، ده رساله ، رضا استادى ، با دعاى ندبه در پگاه جمعه ، مجلّه موعود، ش ۱۸ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13600
صفحه از 453
پرینت  ارسال به