149
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم

كان ثقة وسمع كثيراً وكتب كثيراً وكان يورّق لأصحابنا ومعنا فى المجالس .۱
او موثق بود و فراوان حديث شنيده و بسيار نوشته بود و كتابها را براى شيعيان تكثير مى‌كرد و همنشين ما بود.
۲ / ۲ . محمّد بن الحسين بن سفيان بزوفرى، از اساتيد شيخ مفيد است .۲ او در متون كهن رجالى، توثيق نشده است؛ ولى مرحوم آقا بزرگ تهرانى گفته است :
ويظهر وثاقته من إكثار الشيخ المفيد الرواية عنه مع طلب الرحمة وإن لم يذكر ترجمته فى الاُصول الرجالية.
از اين كه شيخ مفيد، به فراوانى از او روايت كرده و هم برايش طلب رحمت كرده است، وثاقتش ظاهر مى‌شود هرچند در كتاب‌هاى رجالى اصلى، شرح حال وى نيامده است .۳ گفتنى است احاديث شيخ مفيد از او چندان زياد نيست و تنها دو حديث به نقل از او در الأمالى طوسى آمده است .۴ نام او در طريق شيخ طوسى به احمد بن ادريس هم ذكر شده است .۵

۳ . انتساب دعاى ندبه به اهل بيت‌

قرائنى وجود دارد كه با استناد به آنها مى‌توان انتساب اين دعا به اهل بيت عليهم السلام و مأثور بودن آن را اثبات نمود :

۳ / ۱ . قرينه‌هاى اجمالى انتساب‌

۱ . بزوفرى گفته است : «يستحب أن يدعى به فى الأعياد الأربعة» . اعلام استحباب خواندن دعايى خاص در ايّام خاص ، نشانگر صدور آن از اهل بيت عليهم السلام است؛ چون

1.رجال النجاشى : ج ۲ ص ۳۲۶ ش ۱۰۶۷ .

2.معجم رجال الحديث : ج ۱۷ ص ۱۲ .

3.الذريعة : ج ۸ ص ۱۹۵ .

4.الأمالى، طوسى: ص ۵۶ ح ۸۰ و ص ۱۶۷ ح ۲۷۹.

5.تهذيب الأحكام : ج ۱۰ ص ۳۵ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
148

اين متن به همين صورت در كتاب ابن مشهدى، موجود است .۱

ج - اقبال الأعمال ، نگاشته سيّد ابن طاووس‌۲

اين كتاب، آخرين نگاشته سيّد ابن طاووس است . ظاهر سخنان سيّد ابن طاووس در كتاب الإقبال، نشانگر آن است كه منبعى به غير از المزار الكبير در دست داشته است.

د - زوائد الفوائد، نگاشته جمال الدين على بن على بن طاووس ، فرزند سيّد ابن‌طاووس .۳

ه - مزار قديم، نويسنده نامعلوم (ق ۶ق)

مرحوم شيخ عباس قمى گفته است : علّامه مجلسى، اين دعا را از كتاب مزار قديم نيز نقل كرده است كه ظاهراً از مؤلّفات قطب راوندى است .۴
مؤلّف كتاب مزار قديم، مشخص نيست؛ ولى با توجّه به نقل او با يك واسطه از پسر شيخ طوسى، او در قرن ششم مى‌زيسته است و اين دعا در نسخه خطّى آن كتاب، وجود دارد .۵

۲ . بررسى سند : ابن مشهدى و سيّد ابن طاووس‌

در كتاب مصباح الزائر ، اين دعا را به نقل از محمّد بن على بن ابى قره و او از كتاب محمّد بن حسين بن سفيان بزوفرى نقل كرده‌اند .
دو كتاب ديگر يعنى اقبال الأعمال و زوائد الفوائد ، اين دعا را بدون ذكر سند و به گونه مرسل نقل كرده‌اند . اكنون به بررسى رجالى افراد واقع در سند مى‌پردازيم :
۲ / ۱ . محمّد بن على بن أبى قُرّه ، از مشايخ نجاشى است . نجاشى در باره او گفته است :

1.ر.ك: ص ۱۲۴ ح ۱۰۵۴ .

2.الإقبال : ج ۱ ص ۵۰۴ .

3.زوائد الفوائد: ص ۴۸۲ (نسخه خطّى كتاب‌خانه دانشگاه تهران، به نقل از كتاب ده رساله : تحقيقى در باره دعاى ندبه : ص ۲۸۳) .

4.هدية الزائرين : ص ۵۰۷ .

5.نسخه خطّى مزار قديم در كتاب‌خانه آية اللَّه مرعشى نجفى به شماره ۴۶۲ ص ۱۷۳ - ۱۷۶.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13461
صفحه از 453
پرینت  ارسال به