امّا به هر حال، اظهار نظر قطعى در باره تطبيق علائم ظهور، در صورتى كه موجب نوعى تعيين وقت ظهور شود، امكانپذير و مجاز نيست.۱ در اين موارد، تنها برداشتهايى از احاديث امكانپذير است كه به صورت احتمالى و به استناد برداشت شخصى افراد، قابل تطبيق بر وقايع خارجى است.
۱۰. خروج دجّال
يكى از پديدههايى كه به عنوان علامت ظهور مطرح شده است، خروج دجّال است. بررسى اين پديده، نيازمند شناخت مفهوم و مستند و ماهيت آن است كه در چند محور، ارائه مىشود.
۱۰/۱. واژهشناسى
دجّال در لغت به صيغه مبالغه و به معناى بسيار دروغگو و بسيار گمراهكننده، است.۲اين كار غالباً با استفاده از راههايى انجام مىشود كه در منابع لغت به عنوان ريشههاى اين واژه شناخته شدهاند. اين ريشهها عبارت اند از : دروغ، زراندود كردن، طلا و آب طلا، و گروه بزرگ همسفران۳ صاحب تاج العروس در جمعبندى اين معانى مىگويد: دجّال به معناى بسيار دروغگوست و دروغ او سحر، فريب، تهمت، حقپوشى و اظهار مطالبى است كه در دل او وجود ندارد.۴دجّال كسى است كه با فريب و دروغ، كسانى را به كفر مىكشاند و با پيروانش زمين را در مىنوردد.
۱۰/۲. دجّال در مسيحيت
پديده دجّال، فتنهاى است كه در مسيحيت هم از آن ياد شده است. اين اتفاق با
