مورد ديگرى كه در معجم از او به خراسانى تعبير شده،۱ مردى از ماوراء النهر است: «يخرج رجل من وراء النهر يقال له الحارث».۲ در مجموع از اين كتاب و كتاب عصر الظهور - كه در آن هم نام خراسانى زياد آمده است - استفاده مىشود كه نويسنده آن دو، صاحب پرچمهاى سياه خراسان را همان خراسانى دانستهاند حال آن كه احاديثى كه به آنها استدلال شده، اوّلاً به صراحت نامى از خراسان نبرده و ثانياً قابل قبول نيست؛ زيرا منبع آن الفتن نعيم بن حمّاد است و بسيارى از اين احاديث از معصوم صادر نشده است.۳
۹ - ۸ . انتشار علوم اهل بيت عليهم السلام از قم
در كتاب تاريخ قم از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه در زمان غيبت، قم و مردم آن، حجّت بر روى زمين خواهند بود. چون علم از كوفه رخت بر مىبندد و در قم آشكار مىشود، سپس از آن جا به ديگر مناطق منتشر شده و مشرق و مغرب را فرا مى گيرد. آن گاه قائم عليه السلام ظهور خواهد كرد.۴
اين مطلب، واقعيتى است كه آشكار شده و به حقيقت پيوسته است. دليل و قرينهاى براى جعل آن هم نيست؛ زيرا آن زمان كه اين مطلب نقل شده است، كسى گمان نمىكرد كه قم، مركزى براى علوم آل محمّد صلى اللّه عليه و آله شود. بنا بر اين، دليلى براى ردّ اين خبر وجود نخواهد داشت و آن را بايد از اخبار غيبىاى كه ائمّه عليهم السلام از آن اطلاع داشته و اعلام كردهاند، دانست.
1.معجم أحاديث المهدى، ج ۲ ص ۵۰۳: قديكون الحارث المذكور فى بعض الروايات هو نفس الخراسانى.
2.سنن ابى داود : ج ۲ ص ۳۱۱ ح ۴۲۹۰، الملاحم ابن منادى : ص ۱۸۵، به نقل از آن، معجم أحاديث المهدى، ج ۱ ص ۳۹۶.
3.در باره اين احاديث : ر.ك: معجم أحاديث المهدى: ج ۲ ص ۵۰۳ و ۵۰۴ . مقايسه كنيد با ج ۱ ص ۳۷۴ و ۴۰۵. نيز، ر.ك: همان: ج ۱ ص ۴۰۳ و ج ۳ ص ۱۶ و ۲۸ و ۲۷۰ و ۴۷۷، عصر الظهور : ص ۲۳۸ و ۲۴۵ (در همه اين موارد، عنوان خراسانى از احاديث انتزاع شده و به عبارتى، برداشت مؤلف است).
4.ر.ك: ص ۲۲۷ (سرازير شدن علم از قم به ديگر جاها).