449
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم

امّا اين كه انتشار علوم از قم، نشانه‏اى براى ظهور باشد، و اين كه فاصله اين رويداد با ظهور چه قدر است، روشن نيست . منافاتى ندارد كه زمانى طولانى بگذرد و آن گاه ظهور واقع شود. يعنى نمى‏توان از اين خبر، توقيت را برداشت كرد؛ امّا كليت آن، قابل پذيرش است .

۹ - ۹ . در باره طلوع خورشيد از مغرب‏

طلوع خورشيد از مغرب، عنوان ديگرى است كه برخى آن را نشانه ظهور قلمداد مى‏كنند؛۱امّا به نظر مى‏رسد بيش از آن كه آن را نشانه ظهور بدانيم، نشانه قيامت باشد. اين مطلب در بحث آميختگى علائم با اشراط الساعة اشاره شد. روشن است كه حركت خورشيد در نظام كهكشانى خود به گونه‏اى دقيق و حساب شده است كه تغيير جهت بدين‏گونه را نمى‏پذيرد و از اين رو علامت بودن طلوع خورشيد از مغرب، نشانه پايان دوره زمين و نظام كيهانى است و بدين سبب نيز جزو اشراط الساعة معرفى شده است.
در بيشتر احاديثى كه در باره طلوع خورشيد از مغرب آمده است، آن را به عنوان علامت پايان جهان معرّفى كرده است. برخى از متون نيز تنها به حتمى بودن طلوع خورشيد از مغرب اشاره كرده و اين علامت را در كنار ديگر علائم حتمى، از جمله علائم حتمى ظهور امام مهدى عليه السلام ذكر كرده است. كنار هم قرار گرفتن اين علامت با علائم ظهور، سبب شده است كه برخى از افراد گمان كنند اين علامت نيز جزو علائم ظهور است. در حالى كه در بيشتر متون تصريح شده است كه اين علامت، آغاز قيامت است.
كسانى كه اين علامت را به عنوان علامت ظهور معرّفى كرده‏اند، براى تبيين آن ناچار شده‏اند كه آن را تأويل كنند و بر معناى غير ظاهرى خود حمل نمايند. قاضى

1.ر. ك: ص ۱۶۱ ح ۱۲۱۸ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
448

مورد ديگرى كه در معجم از او به خراسانى تعبير شده،۱ مردى از ماوراء النهر است: «يخرج رجل من وراء النهر يقال له الحارث».۲ در مجموع از اين كتاب و كتاب عصر الظهور - كه در آن هم نام خراسانى زياد آمده است - استفاده مى‏شود كه نويسنده آن دو، صاحب پرچم‏هاى سياه خراسان را همان خراسانى دانسته‏اند حال آن كه احاديثى كه به آنها استدلال شده، اوّلاً به صراحت نامى از خراسان نبرده و ثانياً قابل قبول نيست؛ زيرا منبع آن الفتن نعيم بن حمّاد است و بسيارى از اين احاديث از معصوم صادر نشده است.۳

۹ - ۸ . انتشار علوم اهل بيت عليهم السلام از قم‏

در كتاب تاريخ قم از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه در زمان غيبت، قم و مردم آن، حجّت بر روى زمين خواهند بود. چون علم از كوفه رخت بر مى‏بندد و در قم آشكار مى‏شود، سپس از آن جا به ديگر مناطق منتشر شده و مشرق و مغرب را فرا مى گيرد. آن گاه قائم عليه السلام ظهور خواهد كرد.۴
اين مطلب، واقعيتى است كه آشكار شده و به حقيقت پيوسته است. دليل و قرينه‏اى براى جعل آن هم نيست؛ زيرا آن زمان كه اين مطلب نقل شده است، كسى گمان نمى‏كرد كه قم، مركزى براى علوم آل محمّد صلى اللّه عليه و آله شود. بنا بر اين، دليلى براى ردّ اين خبر وجود نخواهد داشت و آن را بايد از اخبار غيبى‏اى كه ائمّه عليهم السلام از آن اطلاع داشته و اعلام كرده‏اند، دانست.

1.معجم أحاديث المهدى، ج ۲ ص ۵۰۳: قديكون الحارث المذكور فى بعض الروايات هو نفس الخراسانى.

2.سنن ابى داود : ج ۲ ص ۳۱۱ ح ۴۲۹۰، الملاحم ابن منادى : ص ۱۸۵، به نقل از آن، معجم أحاديث المهدى، ج ۱ ص ۳۹۶.

3.در باره اين احاديث : ر.ك: معجم أحاديث المهدى: ج ۲ ص ۵۰۳ و ۵۰۴ . مقايسه كنيد با ج ۱ ص ۳۷۴ و ۴۰۵. نيز، ر.ك: همان: ج ۱ ص ۴۰۳ و ج ۳ ص ۱۶ و ۲۸ و ۲۷۰ و ۴۷۷، عصر الظهور : ص ۲۳۸ و ۲۴۵ (در همه اين موارد، عنوان خراسانى از احاديث انتزاع شده و به عبارتى، برداشت مؤلف است).

4.ر.ك: ص ۲۲۷ (سرازير شدن علم از قم به ديگر جاها).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16515
صفحه از 466
پرینت  ارسال به