برشمردهاند . مصعب بن زبير، آغازگر اين سخن است۱ و افراد ديگرى نيز در موافقت يا مخالفت آن سخن گفتهاند . ۲
ولى توجّه به فراوانى روايات شيعه و سنّى ، كهن بودن آن متون ، رواج اين فرهنگ در ميان مردمان و سوء استفاده حاكمان و قدرتطلبان از اين فرهنگ عمومى، اثبات مىكند كه اين فرهنگ، ريشه در متون كهن حديثى دارد .
۹ - ۲ . خَسْف در بيداء
خَسْف در لغت به معناى فرو بردن و فرو ريختن است . مشهورترين اشاره به خسف لشكر سفيانى مربوط به منطقهاى به نام بيدا در بين مكّه و مدينه يا منطقهاى نزديك به مدينه است .۳
روايات مرتبط با خسف در بيدا چند گروه هستند :
يك . رواياتى كه يكى از نشانههاى ظهور امام مهدى عليه السلام را خسف در بيدا برشمرده و گاه آن را از علائم حتمى دانستهاند .۴
دو . گروهى كه به خسف در بيدا اشاره كرده و مبارزه اين گروه را با فردى مىدانند كه در خانه خدا پناه گرفته است .۵
سه . گزارشهايى كه ميان سفيانى و بيدا ارتباط برقرار كرده و مىگويند : لشكر سفيانى در بيدا ، فرو خواهد رفت .۶
با توجّه به علامت بودن سفيانى براى ظهور، روشن مىشود كه اشاره به خسف
1.ر . ك : نسب قريش : ص ۱۲۹ .
2.ر . ك : الأغانى : ج ۱۷ ص ۲۱۸ ، تاريخ مدينة دمشق : ج ۱۶ ص ۳۰۳ ، تاريخ الإسلام : ج ۶ ص ۵۸ ، السيادة العربية : ص ۱۲۱ ، صخى الإسلام : ج ۳ ص ۲۳۸ - ۲۳۹ .
3.ر . ك : معجم البلدان : ج ۱ ص ۵۲۳ .
4.ر . ك : الغيبة، نعمانى : ص ۲۶۵ ح ۱۵ و ص ۲۷۰ ح ۲۱ ، الغيبة، طوسى : ص ۴۳۷ .
5.مسند ابن حنبل : ج ۶ ص ۱۰۵ ، تاريخ مدينه : ج ۱ ص ۳۱۰ .
6.ر . ك : الفتن، ابن حماد : ج ۱ ص ۲۰۲ (باب الخسف بجيش السفيانى...) .