431
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم

كف‏دستى از آسمان نيز حتمى است و نيز[آيه‏] هراسناك و سهمگين ماه رمضان" كه خوابيده را بيدار مى‏كند و بيدار را مى‏ترساند" و دختركان را از پس پرده بيرون مى‏كشد.
عَنْ أَبِي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام أَنَّهُ قَالَ: قُلنَا لَهُ السُّفيَانِيُّ مِنَ المَحتُومِ فَقَالَ نَعَم وَ قَتلُ النَّفسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ المَحتُومِ وَ القَائِمُ مِنَ المَحتُومِ وَ خَسفُ البَيدَاءِ مِنَ المَحتُومِ وَ كَفٌّ تَطلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ المَحتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ المَحتُومِ فَقُلتُ وَ أَيَّ شَي‏ءٍ يَكُونُ النِّدَاءُ فَقَالَ مُنَادٍ يُنَادِي بِاسمِ القَائِمِ وَ اسمِ أَبِيهِ عليه السلام.۱به آن حضرت عرض كرديم: [ خروج ] سفيانى از حتميّات است؟ فرمود: آرى و كشته شدن نفس زكيه نيز از حتميّات است و [ظهور ]قائم نيز از حتميّات است و فرو رفتن صحرا نيز از حتميّات است و كف دستى كه از آسمان ظاهر مى‏شود از حتميّات است و آواى آسمانى نيز از حتميّات است عرض كردم: اين آوا و ندا چيست؟ فرمود: آوادهنده‏اى كه به نام قائم و به نام پدرش آواز خواهد داد.

در باره هر يك از اين نشانه‏ها به تفصيل سخن خواهيم گفت.

۸ . احتمال بدا در نشانه‏ها

بدا ، يكى از اعتقادات شيعه است بدان معنا كه خداوند، تغييراتى را در برخى امور ايجاد مى‏كند كه تصوّر ما بر قطعى بودن آنهاست. در واقع، تغييرى در علم الهى به وجود نمى‏آيد؛ بلكه تغيير در اطلاع ما از آنچه قبلاً خبر داده شده، ايجاد مى‏شود. پس بدا ، به معناى آشكار شدن بعد از خفاست.۲
در موضوع علائم ظهور، احاديثى داريم كه مى‏گويند ممكن است حتّى در باره مهم‏ترين نشانه‏ها هم بدا پيش آيد. ابوهاشم جعفرى، يار ديرين چند امام آخر مى‏گويد : نزد امام جواد عليه السلام از سفيانى و حتمى بودن خروج او سخن به ميان آمد.

1.الغيبة، نعمانى : ص ۲۶۵. نيز : ر.ك: كمال الدين : ص ۶۸۰.

2.در باره معناى بدا، ر.ك: البداء فى ضوء الكتاب و السنة، تقريرات درس آية اللَّه جعفر سبحانى، به كوشش : جعفر الهادى.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
430

دو حديث ديگر، ايشان چندين نشانه ذكر كرده و در هر كدام، كلمه «محتوم» را تكرار فرموده است. ۱ البته به نشانه‏هاى غير حتمى، تصريح نشده، ولى مى‏توان غير از اين موارد را جزء غير حتمى‏ها دانست.

۷ - ۲. نشانه‏هاى حتمى‏

گفته شد كه مهم‏ترين تقسيم علائم، مربوط به حتمى يا غير حتمى بودن آنهاست. احاديثى وجود دارد كه تعدادى از رويدادها را به عنوان نشانه حتمى ظهور قلمداد كرده و از آنها نام مى‏برد. گويا تعبير از حتمى بودن برخى علائم، براى اوّلين بار در احاديث امام باقر عليه السلام بيان شده است. از سوى ديگر، تا آن جا كه جستجو شده، حتمى يا غير حتمى بودن نشانه‏ها در منابع اهل سنّت يافت نشد.
نشانه‏هايى كه در احاديث از حتمى بودن آنها خبر داده شده، فراوان نيستند. اين موارد، عبارت اند از: نداى آسمانى، خروج سفيانى، خسف بيداء و كشته شدن نفْس زكيه.۲ در بعضى احاديث، از طلوع خورشيد از مغرب، آشكار شدن دستى در آسمان، ظهور يمانى و اختلاف بنى عبّاس هم به عنوان امرى حتمى ياد شده است. دو نمونه از اين روايات چنين است:
عن ابى عبداللّه عليه السلام انه قال:
النِّداءُ مِنَ المَحتومِ ، وَالسُّفيانِيُّ مِنَ المَحتومِ ، وَاليَمانِيُّ مِنَ المَحتومِ ، وقَتلُ النَّفسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ المَحتومِ .وكف يطلع من السماء من المحتوم وَالفَزعَةُ في شَهرِ رَمَضانَ توقِظُ النّائِمَ ، وتُفزِعُ اليَقَظانَ‏وتُخرِجُ الفَتاةَ مِن خِدرِها .۳نداى آسمانى، از امور حتمى است و [خروج‏] سفيانى، حتمى است و [خروج ]يمانى هم حتمى است و كشته شدن نفْس زكيّه نيز حتمى است، و پديدار شدن

1.الغيبة ، نعمانى: ص ۲۶۲ و ۲۶۵ ح ۱۱ و ۱۵ باب ۱۴.

2.الغيبة، طوسى : ص ۴۳۵، كمال الدين : ص ۶۸۰.

3.الغيبة، نعمانى : ص ۲۶۲.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16578
صفحه از 466
پرینت  ارسال به