427
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم

۶ - ۳. اشراط الساعه‏

اشراط جمع «شَرَط» به معناى علامت‏۱ و «الساعه» يكى از نام‏هاى قيامت است. اين تركيب، تنها يكبار در قرآن به كار رفته‏۲ و مقصود از آن، نشانه‏هاى قيامت است. يكى از مطالبى كه با موضوع علائم ظهور ارتباط نزديك دارد، احاديثى است كه در باره نشانه‏هاى قيامت سخن مى‏گويند. در بسيارى از منابع روايى اهل سنّت و برخى جوامع حديثىِ شيعه، نشانه‏هاى ظهور مهدى عليه السلام با علامت‏هاى نزديك شدن و برپايى قيامت آميخته و برخى نشانه‏هايى كه به عنوان علائم ظهور مشهورند، نشانه قيامت دانسته شده‏اند. حتى گاهى اصل ظهور مهدى را از نشانه‏هاى قيامت ياد كرده‏اند. به طور كلّى، صاحبان جوامع حديثى اهل سنّت، بابى با عنوان «اشراط الساعه» گشوده‏اند و در دوره‏هاى متأخّر، كتاب‏هاى مستقلى با همين عنوان، عرضه شده است.

۶ - ۳ - ۱. آميختگى اشراط الساعه و علائم ظهور

در اين جا به آميختگى مواردى از اين علامت‏ها در منابع دو فرقه مى‏پردازيم:
نزول عيسى عليه السلام و ظهور دجّال - كه به عنوان نشانه ظهور مهدى عليه السلام شهرت دارند - ، در غالب منابع اهل سنّت، نشانه قيامت معرفى مى‏شوند.۳
شيخ مفيد، طلوع خورشيد از مغرب، فرو رفتن زمينى در مشرق و مغرب را ذيل نشانه‏هاى ظهور آورده؛۴ولى اين سه، در احاديث اهل سنّت، از نشانه‏هاى قيامت به شمار مى‏روند.۵همچنين در موضوع نشانه‏هاى ظهور، از تركان و روميان سخن به

1.لغت‏نامه دهخدا

2.«فَهَلْ ينظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَآءَ أَشْرَاطُهَا» (محمّد : آيه ۱۸).

3.ر.ك: مسند ابن حنبل : ج ۴ ص ۶، الفتن : ص ۳۵۶.

4.الإرشاد، ج ۲ ص ۳۶۸.

5.مسند ابن حنبل: ج ۴ ص ۶.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
426

۶ - ۱. ملاحم‏

اين كلمه، جمع ملحمه و از ماده لحم گرفته شده است كه معناى اصلى آن، تداخل و درهم بودن است و در لغت به معناى جنگ است. دليل نام‏گذارى جنگ به ملحمه را دو نكته گفته‏اند: يكى اين كه در جنگ، جنگجويان در هم مى‏آميزند و درگير مى‏شوند و ديگر اين كه كشته‏هاى جنگ همچون گوشت افتاده بر روى زمين هستند.۱

۶ - ۲. فتن‏

جمع كلمه فتنه را فتن گفته‏اند كه به معناى ابتلا و امتحان مى‏آيد. خليل گفته است كه فتنه، همان سوزاندن با آتش است.۲
مراد شيعيان از دو عنوان ملاحم و فتن، احاديثى است كه پيش‏بينى وقايع آينده را پس از حضورظاهرى امامان، در بر دارند؛ وقايعى كه فتنه و آتش را در پى دارند و موجب وقوع جنگ‏هاى آينده و خونريزى‏ها مى‏شوند.
اين وقايع، الزاماً ارتباطى به مسئله ظهور ندارند و از علائم ظهور شمرده نمى‏شوند، اگر چه در برهه‏اى از تاريخ، اين وقايع با ظهور امام عصر عليه السلام ارتباط وثيق مى‏يابد. لذا نبايد مفهوم علائم ظهور را با ملاحم و فتن، مترادف دانست. پيش‏آمدهاى فراوانى كه در باره حكومت‏هاى معاصر ائمه عليهم السلام از امويان و عبّاسيان و يا واليان منطقه‏اى و امثال اينها اتفاق مى‏افتد، صرفاً پيشگويىِ اين اتفاقات در همان زمان‏هاست. اين گونه موارد، فتنه‏هايى است كه قبل از ظهور ايشان اتفاق مى‏افتند؛ امّا نكته مهم اين است كه در بسيارى از اين نقل‏ها اصلاً به مسئله امام مهدى عليه السلام و علامت ظهور او اشاره‏اى هم نشده است.

1.ر. ك: معجم مقاييس اللغة: ج ۵ ص ۲۳۸، لسان العرب: ج ۱۲ ص ۵۳۵ .

2.كتاب العين: ج ۸ ص ۱۲۷.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16543
صفحه از 466
پرینت  ارسال به