227
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم

فصل دوم : نشانه‏هايى كه حتمى خوانده نشده‏اند

۲ / ۱

سرازير شدن علم از قم به ديگر جاها

۱۲۸۴. تاريخ قم‏۱: بذين اسانيد روايت است از صادق عليه السلام، كه او ذكر و ياد كوفه مى‏كرد و مى‏فرمود كه: «عن قريب باشد كه كوفه روزكارى از مؤمنان، خالى كردد و علم و دانش در آن نابديد شود، چنانجه مار كه در سوراخ رود و پنهان شود، و از وى اثر نماند، و علم و دانش به شهرى كه آن را قم كويند، ظاهر شود و روشن كردد، و معدن اهل علم و فضل شود، كه بر روى زمين، هيچ مستضعفى و سست‏دينى بنماند، تا غايت كه زنان پرده‏نشين در پردها به علم امامت و ولايت، عالم كردند، و اين حكم بذيشان برسد. و اين معنى به نزديك غيبت و نابديد شدن حجّة اللَّه بود .۲
پس حق - سبحانه و تعالى - قم را، و اهل قم را، قائم مقام و حجّت گرداند بر خلق او، و اگر نه چنين بودى، زمين و هر چه بر روى اوست ، به خود فرو بردى، و خلائق را بر يكديگر حجّت بنماندى. همچنين علم و دانش از قم به ديكر شهرها و ولايت، فائض و منتشر كردد، تا به مشرق و مغرب برسد. جون حال بذين نوع باشد، حجّت خداى‏ عز و جل بر خلق او مؤكّد كردد، تا غايت كه بر روى زمين هيچ كس نباشد كه از قم، اين علم بذو نرسد و بذو نرسانند. پس به نزديك آن حجّت خداى عزّ و جلّ ظاهر شود - يعنى قائم آل محمّد - و بر همه خلق، واجب و لازم بود كه به طاعت وى - يعنى محمّد مهدى - مسارعت و مبادرت نمايند؛ چون قائم آل محمّد ظاهر كردد، و سبب نقمت و عذاب و سخط حقّ - عزّ اسمه - بود بر خلائق عالم؛ زيرا كه حقّ - عزّ اسمه و علا - خلق خود را عذاب نكند، و از ايشان انتقام نكشد، الّا پس از انكار كردن ايشان كسى را، كه او حجّت خدا باشد بر ايشان . و اللَّه أعلم. ۳

1.متن ترجمه اين حديث و حديث بعدى، از كتاب اصلى و كهن تاريخ قم آورده شده است كه با ادبيات خاص دوران نگارش خود اكنون در اختيار ماست .

2.در نسخه چاپى بحار الأنوار: به جاى «نزديك غيبت»، «نزديك به ظهور» آمده، در حالى كه در نسخ خطّى بحار الأنوار موجود در دار الحديث (ش ۳۳۱: ج ۱۴ ص ۱۸۶) مطابق با مصدر آمده است .

3.تاريخ قم: ص ۲۶۸، بحار الأنوار: ج ۶۰ ص ۲۱۳ ح ۲۳.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
226

الفصل الثّاني : ما لم يوصف من العلامات بالمحتوم‏

۲ / ۱

إفاضَةُ العِلمِ مِن قُمَّ إلى‏ سائِرِ البِلادِ

۱۲۸۴.تاريخ قم : رُوِيَ بِأَسانيدَ عَنِ الصّادِقِ عليه السلام أنَّهُ ذَكَرَ كوفَةَ ، وقالَ :
سَتَخلو كوفَةُ مِنَ المُؤمِنينَ ، ويَأرِزُ۱ عَنهَا العِلمُ كَما تَأرِزُ الحَيَّةُ في جُحرِها ، ثُمَّ يَظهَرُ العِلمُ بِبَلدَةٍ يُقالُ لَها قُمُّ ، وتَصيرُ مَعدِناً لِلعِلمِ وَالفَضلِ ، حَتّى‏ لا يَبقى‏ فِي الأَرضِ مُستَضعَفٌ فِي الدّينِ حَتَّى المُخَدَّراتِ فِي الحِجالِ ، وذلِكَ عِندَ غَيبتهِ‏۲قائِمِنا .
فَيَجعَلُ اللَّهُ قُمَّ وأَهلَهُ قائِمينَ مَقامَ الحُجَّةِ ، ولَولا ذلِكَ لَساخَتِ الأَرضُ بِأَهلِها ولَم يَبقَ فِي الأَرضِ حُجَّةٌ ، فَيَفيضُ العِلمُ مِنهُ إلى‏ سائِرِ البِلادِ فِي المَشرِقِ وَالمَغرِبِ ، فَيَتِمُّ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى الخَلقِ حَتّى‏ لا يَبقى‏ أحَدٌ عَلَى الأَرضِ لَم يَبلُغ إلَيهِ الدّينُ وَالعِلمُ، ثُمَّ يَظهَرُ القائِمُ عليه السلام، ويَسيرُ۳ سَبَباً لِنَقِمَةِ اللَّهِ وسَخَطِهِ عَلَى العِبادِ ؛ لِأَنَّ اللَّهَ لا يَنتَقِمُ مِنَ العِبادِ إلّا بَعدَ إنكارِهِم حُجَّةً .

1.في المصدر : «يأزر» وهو تصحيف والصواب ما أثبتناه . ويأرز العلم : أي ينضمّ ويجتمع بعضه إلى بعض وأرَزَتِ الحَيَّةُ تَأرِزُ : لاذَت بجُحرِها ورجعت إليه (انظر لسان العرب : ج ۵ ص ۳۰۵ ، مجمع البحرين : ج ۱ ص ۳۸ «أزر») .

2.في بحار الأنوار المطبوع «قرب ظهور» بدل «غيبة» ولكن ما في النسخة الخطّية للبحار الموجودة في مؤسسة دار الحديث يوافق ما فى المصدر.

3.الظاهر : «ويصير» ، وهو أنسب للسياق .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16529
صفحه از 466
پرینت  ارسال به