59
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم

۴ / ۹

تكليف كسى كه توان شناخت امام‏ عليه السّلام را ندارد

۲۱۴. كمال الدين‏- به نقل از عمر بن عبد العزيز - : امام صادق عليه السلام فرمود : «هر گاه وضعى پيش آمد كه امامى را نديدى تا از او پيروى كنى، كسى را كه دوست مى‏داشته‏اى ، دوست بدار۱ و كسى را كه دشمن مى‏داشته‏اى ،۲ دشمن بدار، تا اين كه خداوند عزّ و جل او را آشكار گرداند».۳

۲۱۵. الكافى‏- به نقل از منصور، از كسى كه او نامش را برد - : به امام صادق عليه السلام گفتم: هر گاه زمانى آمد كه امامى را نديدم [و حضور نداشت‏] تا از او پيروى نمايم، چه كنم؟
فرمود: «كسى را كه دوست مى‏داشتى ، دوست بدار و كسى را كه دشمن مى‏داشتى ، دشمن بدار ، تا آن كه خداوند عزّ و جل او را آشكار سازد».۴

۲۱۶. الكافى‏- به نقل از عيسى بن عبد اللَّه - : به امام صادق عليه السلام گفتم: اگر [براى شما ]پيشامدى كند - و خدا نكند كه آن روز را ببينم - ، چه كسى را امام خود قرار دهم؟
امام صادق عليه السلام به فرزندش موسى عليه السلام اشاره فرمود.
گفتم: اگر براى موسى پيشامدى كرد ، چه كسى را امام خود گردانم؟
فرمود: «فرزندش را».
گفتم: اگر براى فرزندش پيشامدى كرد و برادر بزرگ و پسر كوچكى‏۵ از خود بر جاى نهاد ، كدام يك را امامِ خود قرار دهم؟
فرمود: «فرزندش را» و سپس فرمود: «به همين ترتيب تا ابد».
گفتم: اگر او را نشناختم و جايش را ندانستم [، چه كنم‏] ؟
فرمود: «مى‏گويى: "بار خدايا! من پيرو حجّتِ باقى‏مانده تو از فرزندانِ امام قبلى هستم". همين ، برايت كافى است [و رفع تكليف مى‏كند]، به خواست خدا».۶

1.يعنى : از ائمّه عليهم السلام و از اعتقاد به امامت آنان ، دست بر مدار. البتّه دوست داشتن آنان ، اقتضا دارد كه به آنچه از آثارشان باقى مانده است ، عمل شود و به راويان اخبارشان مراجعه شود، و احتمالاً مى‏توان آن را تعميم داد كه شامل راويان و علماى ربّانى بشود؛ همانان كه در زمان روى كار آمدن امام نيز ، كسانى كه امكان دسترسى به او (امام) را ندارند ، به آنان مراجعه مى‏كنند .

2.يعنى : پيشوايان باطل و ستم پيروان آنان. و اين ، مستلزم دورى كردن از راه و رسم آنان، يعنى بدعت‏ها و عقايد باطل و قياس و استحسانات است.

3.. كمال الدين : ص ۳۴۸ ح ۳۷ ، الغيبة، نعمانى : ص ۱۵۸ ح ۳ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۱۴۸ ح ۷۱ .

4.. الكافى : ج ۱ ص ۳۴۲ ح ۲۸ .

5.يعنى : برادرش بزرگ‏تر از پسرش بود.

6.. الكافى : ج ۱ ص ۳۰۹ ح ۷ ، كمال الدين : ص ۴۱۶ ح ۷ ، الإرشاد : ج ۲ ص ۲۱۸ ، بحار الأنوار : ج ۲۵ ص‏۲۵۳ ح ۱۱ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم
58

۴ / ۹

حُكمُ مَن لا يَقدِرُ عَلى‏ مَعرِفَةِ الإِمامِ عليه السلام‏

۲۱۴.كمال الدين : حَدَّثَنا أبي رضى اللّه عنه ، قالَ : حَدَّثَنا سَعدُ بنُ عَبدِ اللَّهِ ، عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عِيسى‏ ويَعقُوبَ بنِ يَزيدَ جَمِيعاً ، عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِيِّ بنِ فَضّالٍ ، عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ مَنصُورٍ ، عَن رَجُلٍ - وَاسمُهُ عُمَرُ بنُ عَبدِ العَزِيزِ - ، عَن أبي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام ، قالَ : قالَ : إذا أصبَحتَ وأَمسيتَ لا تَرى‏ إماماً تَأتَمُّ بِهِ ، فَأَحبِب مَن كُنتَ تُحِبُ‏۱ ، وأبغِض مَن كُنتَ تُبغِضُ‏۲ ، حَتّى‏ يُظهِرَهُ اللَّهُ عزّ وجلّ .

۲۱۵.الكافي : مُحَمَّدُ بنُ يَحيى‏ ، عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ ابنِ فَضّالٍ ، عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِيٍّ العَطّارِ ، عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ ، عَن مَنصورٍ ، عَمَّن ذَكَرَهُ ، عَن أبي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام ، قالَ : قُلتُ : إذا أصبَحتُ وأَمسَيتُ لا أرى‏ إماماً أئتَمُّ بِهِ ما أصنَعُ ؟
قالَ : فَأَحِبَّ مَن كُنتَ تُحِبُّ ، وأَبغِض مَن كُنتَ تُبغِضُ ، حَتّى‏ يُظهِرَهُ اللَّهُ عزّ وجلّ .

۲۱۶.الكافي : مُحَمَّدُ بنُ يَحيى‏ ، عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَينِ ، عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ أبي نَجرانَ ، عَن عِيسَى بنِ عَبدِ اللَّهِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عُمَرَ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ ، عَن أبي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام ، قالَ : قُلتُ لَهُ : إن كانَ كَونٌ - ولا أرانِيَ اللَّهُ ذلِكَ - فَبِمَن أئتَمُّ ؟
قالَ : فَأَومَأَ إلَى ابنِهِ موسى‏ عليه السلام .
قُلتُ : فَإِن حَدَثَ بِموسى‏ حَدَثٌ فَبِمَن أئتَمُّ ؟
قالَ : بِوَلَدِهِ .
قُلتُ : فَإِن حَدَثَ بِوَلَدِهِ حَدَثٌ وتَرَكَ أخاً كَبيراً وَابناً صَغيراً فَبِمَن أئتَمُّ ؟
قالَ : بِوَلَدِهِ . ثُمَّ قالَ : هكَذا أبَداً .
قُلتُ : فَإِن لَم أعرِفهُ ولا أعرِفُ مَوضِعَهُ ؟
قالَ : تَقولُ : اللَّهُمَّ إنّي أتَوَلّى‏ مَن بَقِيَ مِن حُجَجِكَ مِن وُلدِ الإِمامِ الماضي ، فَإِنَّ ذلِكَ يُجزيكَ إن شاءَ اللَّهُ .۳

1.. أي : من الأئمّة ، ولا ترجع عن الاعتقاد بإمامتهم ، وحبّهم يقتضي العمل بما بقي بينهم من آثارهم والرجوع إلى رواة أخبارهم . ويحتمل تعميم من‏يشمل الرواة والعلماء الربّانيين ، الذين كانوا يرجعون إليهم عند ظهور الإمام‏عليه السلام ، إذا لم يمكن الوصول إليه (مرآة العقول : ج ۴ ص ۵۹) .

2.. أي : من أئمّة الجور وأتباعهم ، وهو يستلزم الاجتناب عن طريقتهم من البدع والأهواء والقياسات والاستحسانات (مرآة العقول : ج ۴ ص ۵۹) .

3.ليس في الإرشاد ذيله من «قلت : فان لم أعرفه ...»

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8732
صفحه از 403
پرینت  ارسال به