1.اين گزارش‏ها، از هماهنگى درونى برخوردار نيستند، چنان كه بسيارى از آنها با يافته‏هاى ديگر، ناهماهنگى برونى دارند . الف. نظم درونى اين گزارش‏ها، مخدوش است . نسبت رشد روزانه ، هفت برابر و رشد هفتگى چهار برابر و رشد ماهيانه، دوازده برابر رشد ديگران شمرده شده است . نسبت بين اين سه رشد، هماهنگ نيست و تطابق ندارد . اگر رشد روزانه همانند رشد هفتگى ديگران باشد، بنا بر اين، رشد هفتگى مى‏بايد همانند رشد هفت هفته باشد، در حالى كه در اين متون همانند يك ماه، يعنى چهار هفته دانسته شده است . رشد ماهانه نيز همانند رشد يك سال، يعنى دوازده برابر شمرده شده است كه با رشد هفت برابر اول و چهار برابر دوم هماهنگ نيست . ب. حليمه سعديّه در توصيف رشد پيامبر صلى اللّه عليه وآله گفته است : «كانَ صلى اللّه عليه وآله يَشُبّ فِى اليَومِ شَبابَ الصَّبىِّ فى شَهرٍ وَ يَشُبُّ فِى الشَّهرِ شَبابَ الصَّبىِّ فى سَنَةٍ فَبَلَغَ سَنَةً وَ هُوَ غُلامٌ جَفرٌ ؛ در يك روز ، به اندازه يك ماه بزرگ مى‏شد ، و در يك ماه ، به اندازه بزرگ شدن يك سال ، بزرگ مى‏شد كودكى صغير بود» (صحيح ، ابن حبّان : ج ۱۴ ص ۲۴۵) . جفر به معناى غذاخور شدن كودك و قدرت پيدا كردن او بر خوردن غذاست (ر.ك : النهاية: ج ۱ ص ۲۷۷) . در صورتى كه مطابق با اين گزارش پيامبر صلى اللّه عليه وآله در يك سالگى مى‏بايد همانند كودكى دوازده ساله باشد . واضح است كه حكايت غذاخور شدن كودكى كه همانند انسان دوازده ساله و حتّى سى ساله است، چندان نازيباست كه به سخره شباهت پيدا مى‏كند . ج. رشد سريع و غير عادى فاطمه زهرا عليها السلام نيز با گزارشى كه ايشان را در هنگام ازدواج ، كوچك دانسته است، در تضاد است . پيامبر صلى اللّه عليه وآله در جواب ردّ خواستگاران قبلى فاطمه عليها السلام مى‏فرمود : او كوچك است (ر. ك: سنن النسائى: ج ۶ ص ۶۲، الطرائف: ص ۷۶ ح ۹۸). د. گزارش رشد ابراهيم عليه السلام نيز همين وضعيت را دارد . در اين گزارش، ابراهيم در درون غارى تصوير شده است كه هيچ گاه ستاره و ماه و خورشيد را نديده است . گزارش رشد و نمو ايشان در غارى تاريك، ظاهراً براى آن است كه حكايت قرآنى : «هَذَا رَبِّى ؛ اين ، پروردگار من است» و «لَآ أُحِبُّ الْآفِلِينَ ؛ غروب كنندگان را دوست ندارم» (انعام : آيه ۷۶) را توجيه كند .

1.كمال الدين شيخ صدوق و الغيبةى شيخ طوسى، مهم‏ترين اين كتاب‏ها هستند .

2.ر. ك : الهداية الكبرى‏ : ص ۳۵۷ . حسين بن حمدان خصيبى، صاحب الهداية الكبرى‏، از غاليان مشهور است. نجاشى در باره او نوشته است : «ابوعبد اللَّه ، عقايدى باطل دارد و كتاب هايى دارد از جمله : كتاب الإخوان ، كتاب المسائل ، كتاب تاريخ الأئمّة ، كتاب الرسالة تخليط» (رجال النجاشى: ج ۱ ص ۱۸۷ ش ۱۵۷). ابن غضائرى نيز در باره او گفته است : «دروغگو و منحرف ، و لعن شده است ، و اعتنايى به او نيست» (رجال ابن الغضائرى : ص ۵۴ ش‏۴۰) شيخ طوسى نيز نام او را آورده؛ ولى سخنى در مذهب و يا وثاقت او نگفته است . او تلّعكبرى را به عنوان راوى از او معرّفى كرده است (رجال الطوسى: ص ۴۲۳ ش ۶۰۹۸). متن كتاب الهداية الكبرى‏ بر فساد عقيده او دلالت دارد. او غاليان مشهورى همچون محمّد بن نصير را بزرگ مى‏شمرد و آنان را باب ائمّه مى‏داند. كتاب الهداية الكبرى‏، نمونه روشن خطّ فكرى غاليان در زمان خويش است . تولّد امام مهدى و ساير امامان عليهم السلام تصويرگر چهره‏اى غير بشرى و غير عادى از آنان است كه مخالف روال طبيعى بوده و شاهدى در متون معتبر ندارد . مثلاً در باره تولّد امام مهدى عليه السلام آورده است: «إنّا معاشر الأوصياء لسنا نُحمَلُ فى البُطُون و إنَّما نُحمَل فى الجنوب و لا نُخْرَج من الأرحام و إنّما نُخرَجُ مِن الفَخِذِ الأيمَنِ من اُمّهاتنا ؛ جنين ما گروه اوصيا ، در شكم مادر نيست ، بلكه در پهلوها[ى مادر] است ، و از رحم متولد نمى‏شويم ؛ بلكه از ران مادرانمان متولّد مى‏شويم» . همچنين در باره رشد جسمى امام مهدى عليه السلام نوشته است كه امام عليه السلام در چهل روزگى راه مى‏رفت و يا گفته است : «ننشؤ فِى اليَومِ ما يَنشَؤ غيرُنا فِى الجُمُعة و ننشؤ فى الجمعة ما ينشؤ غيرنا فى السنة ؛ ما در يك روز ، به اندازه يك هفته ديگران رشد مى‏كنيم ، و در يك هفته به اندازه يك سال ديگران رشد مى‏كنيم» . ظاهراً اين گونه گويش غاليان در باره ائمّه عليهم السلام در برخى متون ديگر نيز تأثير گذارده است . اين نكته مى‏بايد در مناقب و فضائل و كرامات امامان عليهم السلام نيز مورد توجّه قرار گيرد و زندگى امامان معصوم عليهم السلام از دسترس و تأثيرگذارى غاليانه اين افراد مصون نماند . نكته : ابن حمدان با ابن معتزّ عبّاسى ناصبى بيعت نموده و از او طرفدارى كرده است (ر. ك: الكامل فى التاريخ : ج ۵ ص ۷). برخى گفته‏اند : «فى مبايعى ابن المعتزّ رافضيون بايعوا أنصب الاُمّة . هذا لعمرى التخليط ؛ در ميان بيعت‏كنندگان ابن معتزّ ، رافضى‏ها بودند كه با ناصبى‏ترينِ امّت ، بيعت كردند ، و به جان خودم سوگند كه اين ، خلط حق و باطل و خطاست» (قاموس الرجال : ج ۳ ص ۴۴۱) .