199
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم

همچنين علّامه مجلسى نيز به نقل از بعضى مؤلّفات اصحاب آورده است :
قالَ أبو مُحَمَّدٍ عليه السلام: دَخَلتُ عَلى عَمّاتي فَرَأيتُ جاريَةً مِن جَواريهِنَّ قَد زُيِّنَت تُسمّى نَرجِسَ .۱
امام حسن عسكرى عليه السلام فرمود: بر عمّه‏هايم وارد شدم و يكى از كنيزان آنها را - كه نرگس ناميده مى‏شد - ، آراسته ديدم .
در باره اين مجموعه از گزارش‏ها مى‏گوييم :
۱ . اين مجموعه در مقايسه با آراى ديگر، از استوارى بيشترى برخوردار است. در عين حال، متون آن در حدّى نيستند كه اعتماد كامل انسان را موجب شوند و اسناد هيچ يك از آنها تمام نيست تا بتوان بر مبناى وثوق سندى، بدان معترف شد.
۲ . اين متون با گزارش ديگرى كه مليكه را اسير رومىِ خريدارى شده توسّط امام هادى عليه السلام مى‏شمارند، منافات دارند.

آيا مادر امام عليه السلام، نواده پادشاه روم بوده است ؟

گزارش مفصّلى به نقل از بشر بن سليمان برده‏فروش، جريان مليكه دختر يشوعا و نوه قيصر روم را بيان كرده است. اين گزارش اثبات مى‏كند كه امام مهدى عليه السلام علاوه بر شرافت نسبى از جانب پدر، از طرف مادر نيز شرافت داشته و نسب او را به پادشاه روم و جناب شمعون (وصىّ حضرت عيسى عليه السلام) مى‏رساند.۲ بيان شرافت نَسَبى از جانب مادر در گزارش شهربانو، مادر امام زين العابدين عليه السلام، نيز مشاهده مى‏شود.

در باره اين گزارش، نكاتى را مى‏توان مطرح كرد :

۱ . اين گزارش در مصادر كهن شيعى همچون: كمال الدين، الغيبةى طوسى و دلائل الإمامة نقل شده كه حاكى از شهرت آن در سده چهارم و پنجم هجرى و نقل آن در كتاب‏هاى نسبتاً مشهور مدرسه حديثى قم و بغداد است. اين، بيانگر آن است

1.بحار الأنوار: ج ۵۱ ص ۲۴. نيز، ر.ك : الهداية الكبرى : ص‏۳۵۴ .

2.ر.ك: ص ۱۷۸ ح ۳۲۳ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم
198

مطلبى ديگر و قابل بررسى است . در برخى از متون، وى كنيز حكيمه، عمّه امام عسكرى عليه السلام ، خوانده شده است.

در نقلى از حكيمه آمده است :
كانَت لى جارِيَةٌ يُقالُ لَها : نَرجِسُ.۱
كنيزى داشتم كه به او نرجس مى‏گفتند.
در گزارش مشابه ديگر آمده است :
إنَّهُ كانَت عِندى صَبِيَّةٌ يُقالُ لَها : نَرجِسُ ، وَ كُنتُ اُرَبّيها من بَينِ الجَوارى، وَ لا يَلى تَربِيَتَها غَيرى .۲
دخترى به نام نرگس نزدم بود كه از ميان كنيزان، تربيت او را به عهده گرفته بودم و كس ديگرى تربيت او را به عهده نداشت .
گزارش ديگر، اين گونه است :
رُوِىَ أنَّ بَعضَ أخَواتِ أبِى الحَسَنِ عليه السلام كانَت لَها جارِيَةٌ رَبَّتها تُسَمّى‏ نَرجِسَ.۳
روايت شده كه يكى از خواهران امام هادى عليه السلام، كنيزى به نام نرگس داشت كه او را تحت نظر خود پرورده بود.
نويسنده كتاب عيون المعجزات نيز آورده است :
قَرَأتُ في كُتُبٍ كَثيرَةٍ بِرواياتٍ كَثيرَةٍ صَحيحَةٍ أنَّهُ كانَ لَحكيمَةَ بِنتِ أبي جَعفَرٍ مُحَمّدِ بنِ عَليٍّ عليهما السلام جاريَةٌ وُلِدَت في بَيتِها و رَبَّتها و كانَت تُسمّى نَرجِسَ .۴
در كتاب‏هاى بسيار ، روايات زياد صحيح السندى را خواندم كه حكيمه دختر امام جواد عليه السلام كنيزى داشت كه در خانه او (حكيمه) زاده و بزرگ شده و او را نرجس نام‏گذارى كرده بود .

1.ر.ك : ص ۲۳۴ ح ۳۴۵ .

2.ر.ك : ص ۲۴۸ ح ۳۴۸ .

3.ر.ك : ص ۱۷۸ ح ۳۲۲ .

4.عيون المعجزات: ص ۱۲۷ . نيز، ر.ك : همين دانش‏نامه ص ۱۷۹ پانوشت ح ۳۲۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8796
صفحه از 403
پرینت  ارسال به