۱۶۵. الكافى- به نقل از محمّد بن مسلم - : به امام صادق عليه السلام گفتم: خدا امورت را به سامان بدارد! خبر بيمارىات به ما رسيده و ما را بيمناك كرده است . كاش آگاهمان مىكردى - و يا به ما مىآموختى - كه امام بعد از شما كيست!
فرمود: «على عليه السلام عالِم بود و علم، به ارث مىرسد . عالِمى از دنيا نمىرود، جز آن كه از پى او كسى باقى مىماند كه علمى مانند همو دارد يا آنچه را كه خدا بخواهد».
گفتم: آيا مىشود هنگامى كه [امامِ] عالِم از دنيا رفت، مردم آن [امامى] را كه پس از اوست، نشناسند؟
فرمود: «اهل اين شهر - يعنى مدينه - نه؛ امّا شهرهاى ديگر، به اندازه فاصلهاى كه دارند. خداوند مىفرمايد: «چرا از هر قومى، برخى كوچ نمىكنند تا دين را بياموزند و هنگامى كه به سوى قوم خود باز گشتند، آنان را بيم دهند تا شايد حذر كنند؟!» ».
گفتم: اگر كسى در حال جستجو بميرد، چه؟
فرمود: «او مانند كسى است كه از خانهاش به سوى خدا و پيامبرش هجرت كند، امّا مرگ، او را دريابد. اجر او با خداست».
گفتم: هنگامى كه جستجوگران آمدند، چگونه امامشان را بشناسند؟
فرمود: «از آرامش و وقار و ابّهتى كه به امام داده شده است، بشناسند».۱
۱۶۶. الكافى- به نقل از عبد الأعلى - : از امام صادق عليه السلام، در باره [درستىِ ]سخن توده مردم جويا شدم كه نقل مىكنند پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله فرمود: «هر كس بدون امام بميرد، به مرگ جاهلى مرده است. فرمود: «به خدا سوگند، حقيقت دارد».
گفتم: اگر امامى از دنيا رفته و مردى در [منطقه دورى مثل] خراسان باشد و نمىداند و نمىتواند بداند كه وصىّ امام كيست، آيا معاف نيست؟
فرمود: «نه، معاف نيست. امام هنگامى كه از دنيا مىرود، حجّت وصىّ او به گردن همشهريان او مىآيد [و راه شناسايى او را دارند] و بر كسانى كه نزد او [در آن شهر ]حضور ندارند، لازم است كه چون [خبر فوت امام] به ايشان رسيد، به جستجو بيرون بيايند. خداوند عزّ و جل مىفرمايد: «چرا از هر قومى، برخى كوچ نمىكنند تا دين را بياموزند و هنگامى كه به سوى قوم خود باز گشتند، آنان را بيم دهند تا شايد حذر كنند؟!» ».
گفتم: [فرض كنيد] گروهى به جستجو بيرون آمدند؛ امّا برخى از ايشان پيش از رسيدن، از دنيا رفتند؟
فرمود: «خداوند عزّ و جل مىفرمايد: «و هر كس هجرتكننده به سوى خدا و پيامبر او، از خانهاش بيرون آيد، سپس مرگ او را در يابد، پاداش او قطعاً بر خداست» ». ۲
