پاسخ: با توضيحى كه پيش‏تر در باره اين آيه داده شد، معلوم شد اين آيه نه تنها مخالف رجعت نيست، بلكه از بهترين ادلّه براى اثبات رجعت است؛ زيرا آيه مى‏گويد گروهى خاص باز گشت ندارند و لازمه‏اش اين است كه گروهى ديگر بازگشت دارند.
ممكن است گفته شود كه رجعت كنندگان، هم از مؤمنان اند و هم از كافران. اگر هلاك شدگان، از كافران باشند، آن گاه رجعت آنان، بر اساس اين آيه، ناممكن است؛ امّا بايد توجّه داشت كه رجعت كافران، به منظور چشيدن عذاب دنيوى است. كسانى كه هلاك شده‏اند، يك بار اين عذاب را چشيده‏اند و ديگر نيازى به رجعت آنان نيست. همچنين نبايد فراموش كرد كه همه كافران و مشركان، هلاك نشده‏اند. اقوامى اندك از آنان به هلاكت رسيده‏اند. بسيارى مانده‏اند تا دوره رجعت آنان فرا برسد و براى مجازات باز گردند.
۴. «أَ لَمْ يَرَوْا كمْ أَهْلَكنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لاَ يَرْجِعُونَ.^۱
مگر نديده‏اند كه چه بسيار نسل‏ها را پيش از آنان هلاك گردانيديم كه ديگر آنها به سويشان بازنمى‏گردند؟».
پاسخ: اين آيه نيز مانند آيه سابق است كه از بازگشت نيافتن گروه‏هايى سخن مى‏گويد كه هلاك شده‏اند و نمى‏تواند نافى رجعت باشد. در واقع از اين دو آيه استنباط مى‏شود كه نسل‏هاى هلاك شده، به دليل اين كه يك بار عذاب دنيوى شده‏اند، ديگر بازگشتى ندارند تا دوباره عقوبت شوند و تنها عذاب برزخ و حساب و كتاب آخرت پيش روى آنان است؛ امّا كسانى كه در دنيا عذاب نشده‏اند و سزاوار آن هستند، بازگشت دارند.
۵ . برخى، اشكالى عقلى مطرح مى‏كنند و مى‏گويند: برگشت گناهكاران، به يكى

آنان پس از اين كه وارد آتش شدند و گرما و غل و زنجير داغ و آب‏هاى جوشان را چشيدند، فريادشان بلند مى‏شود كه: پروردگارا! ما را از اين جا خارج ساز. قول مى‏دهيم كه كارهاى نيك كنيم و گذشته را جبران نماييم. به آنان با زبانى خرد كننده خطاب مى‏رسد كه: ساكت شويد و سخن نگوييد. مگر به قدر كفايت به شما عمر نداديم تا پند گيريد؟! مگر براى شما به قدر كافى انذار دهندگان نيامدند؟! حال بچشيد كه امروز ياورى براى ستمكاران وجود ندارد.^۱
بنا بر اين، بازگشتى براى كافران وجود ندارد و اگر هم باز گردند، اعمال نيك نخواهند كرد و عدالت بر هم نمى‏خورد. افزون بر اين، رجعت اصطلاحى اصلاً ربطى به اين تقاضاى بازگشت كافران ندارد. رجعت، براى مجازات است و آن هم مخصوص عدّه‏اى اندك از رئوس گم‏راهى و كفر است.
۳. قرآن فرمايد: «وَ حَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكنَاهَا أَنَّهُمْ لاَ يَرْجِعُونَ.^۲
و بر [مردم‏] شهرى كه آن را هلاك كرده‏ايم، بازگشتشان [به دنيا] حرام است».
بنا بر اين، قرآن به صراحت، رجعت را رد مى‏كند.