۷. شمارى از عرب‏ها

حديثى منقول در الغيبةى شيخ طوسى،^۱ شركت عرب‏ها را در قيام امام مهدى عليه السلام منتفى دانسته؛ امّا در همين كتاب، حديثى ديگر آمده كه نجيبانى از مصر، ابدال شام و اخيار عراقى را در زمره يارانى دانسته كه در ابتداى قيام و ميان ركن و مقام با امام مهدى عليه السلام بيعت مى‏كنند.^۲ اين روايت با حديث الاختصاص‏^۳ و نيز دو حديثِ نقل شده در كتاب‏هاى اهل سنّت‏^۴ كه به شركت عربان در نهضت مهدوى تصريح كرده‏اند، تأييد مى‏شود.
براى حل اختلاف اين دو دسته، مى‏توان چنين گفت كه همراهى عرب‏ها، كمتر از ديگر اقوام و ملل مختلف است و اين با توجّه به انتظارى كه از همراهى ايشان مى‏رود، يارى ايشان را كم‏رنگ جلوه مى‏دهد. مؤيّد اين توجيه، حديث نقل شده در الكافى‏^۵ است كه سندى موثّق و قابل اعتماد دارد. اين حديث، همراهى عرب‏ها را با قيام امام مهدى عليه السلام به كلّى نفى نكرده؛ بلكه آنان را اندك (نَفَرٌ يَسيرٌ) خوانده است . اين معنا با حديثى كه ابن ماجه آورده است نيز تأييد مى‏شود. در اين حديث، امّ شريك - كه به سخنرانى پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در باره دجّال و فتنه‏هاى اوگوش مى‏داده است - ، از ايشان مى‏پرسد: پس عرب‏ها در آن روز كجايند؟ پيامبر صلى اللّه عليه و آله پاسخ مى‏فرمايد:

مى‏آورد: «يا آلَ مُحَمَّدٍ ! أجيبُوا المَلهوفَ وَ المُنادِىَ مِن حَولِ الضَّريحِ؛^۱ اى خاندان محمّد! به ستم‏ديده‏اى كه از گرد ضريح‏^۲، ندا بر آورده است ، پاسخ دهيد» ، كنوز الهى در طالقان به سركردگى مردى از قبيله تميم به نام شعيب بن صالح، به او پاسخ مى‏دهند.
حال با توجّه به اين كه ديلم يا ديلمان در رشته‏كوه البرز و ميان قزوين و گيلان قرار دارد، شايد بتوان اين حديث را شاهدى بر نفى طالقان افغانستان دانست؛ امّا بايد توجّه داشت كه برخى احاديث، خاستگاه حركت شعيب بن صالح را سمرقند در خراسان دانسته‏اند.^۳همچنين در حديث بعدى باب - كه منقول از كتاب الملاحم و الفتن‏^۴ است - ، به صراحت، بيست و چهار تن يار برخاسته از طالقان را همانهايى مى‏داند كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله آنها را خراسانى خوانده است و اين معنا بيشتر بر طالقان افغانستان صدق مى‏كند كه از شهرهاى مشهور خراسان قديم بوده است.
افزون بر اين، دو حديثى كه اوطان ياران امام مهدى عليه السلام و شمار افراد برخاسته از آن جاها را ذكر مى‏كنند، طالقان را در ميان مناطق خراسان ذكر كرده‏اند. در يك حديث، آن را بلافاصله پس از سمرقند^۵ و در نقلى ديگر،^۶ آن را پس از ذكر فارياب و سيستان و پيش از جبال غور (كوهستان ميان هرات و غزنه در افغانستان) ياد كرده‏اند كه بدين گونه احتمال طالقان افغانستان بيشتر تقويت مى‏شود.
گفتنى است كه احاديث مورد استناد، همگى از نظر سندى، دچار ضعف و به طور تقريبى در يك سطح از اعتبارند. از اين رو نمى‏توان با بهره‏گيرى از دانش رجال، روايتى را به طور مطلق معتبر دانست و يا كنار نهاد و تعارض را حل كرد و حكم قطعى صادر نمود.^۷