365
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هشتم

نزديك تاجيكستان است . اين شهر در فاصله زيادى از شمال كابل (پايتخت افغانستان) و ميان قندوز در غرب و جلال‏آباد در شرق قرار دارد . اين شهرها در گذشته جزو مناطق خراسان بزرگ به شمار مى‏آمده‏اند. طالقان خراسان نيز بزرگانى را پرورش داده كه نام‏هايشان در كتاب‏هاى تاريخ و جغرافيا آمده است.۱

ب - تعيين «طالقان» مورد نظر

با توجّه به اين كه طالقان از توابع فومن از نظر جغرافيايى در كوه‏پايه‏هاى شمالى رشته كوه البرز و طالقان ميان قزوين و كرج در كوه‏پايه‏هاى جنوبى همان رشته كوه و با طول جغرافيايى بسيار نزديك هم قرار دارند، مى‏توان اين دو جا را يك منطقه دانست و ده طالقان را دروازه ورودى منطقه اصلى طالقان از سمت شمال و گيلان دانست.
افزون بر اين، برخى احاديث باب، تعداد افرادى را كه از طالقان برخاسته‏اند، بيست و چهار نفر و از سرداران جنگى و مردانى بزرگ خوانده‏اند.۲ كنار هم نشاندن اين دو صفت، احتمال مقصود بودنِ ده طالقان در نزديكى فومن را دست كم تا دوره معاصر تضعيف مى‏كند؛ زيرا به گونه متعارف، پيدايش اين تعداد سردار جنگى در يك منطقه كوچك، بسى كمتر از احمال پيدايش آن در يك منطقه بزرگ و يا شهرى پرجمعيت است كه پرورش انسان‏هاى بزرگى را نيز در سابقه خود دارد.
پس از كنار نهادن اين احتمال و براى تعيين يكى از دو طالقان ايران و افغانستان، نياز به قرينه‏هايى در متن احاديث داريم كه تنها در دو حديث اين باب موجودند. در يك حديث، خروج جوان حسنى را از ديلمان مى‏داند كه چون ندا بر

1.گفتنى است كه در دو كتاب: مراصد الاطّلاع على أسماء الأمكنة و البقاع (ج‏۲ ص ۸۷۸ ) و معجم البلدان (ج ۴ ص ۱۲) از جايى به نام «طايقان» در نزديكى شهر بلخ به گونه جداگانه نام برده شده كه محتمل است مقصود، همين طالقان باشد.

2.ر . ك : ص ۲۵۱ ح ۱۵۵۸ و ص ۲۵۱ ح ۱۵۶۰ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هشتم
364

ابتدا مواضعى را كه در كتاب‏هاى تاريخ و جغرافيا و برخى فرهنگ‏نامه‏ها، «طالقان» ناميده شده‏اند، مشخّص مى‏كنيم و سپس در تعيين يكى از آنها مى‏كوشيم.

الف - طالقان‏ها

۱. طالقان در شمال غربى تهران در ايران‏

طالقان، نام منطقه‏اى كوهستانى و وسيع با روستاهاى متعدّد است. اين منطقه در كوه‏پايه‏هاى جنوبى رشته‏كوه البرز و در حدود صد كيلومترى شمال غربى تهران، پايتخت كنونى ايران، گسترده شده است . اين منطقه، از شمال به ديلمان و غرب استان مازندران (مقابل رامسر)، از جنوب به هشترود و از غرب و جنوب غربى به قزوين و از شرق به كرج محدود مى‏شود. افراد بزرگى مانند صاحب بن عبّاد، دانشمند و وزير آل بويه، را به آن جا منسوب داشته‏اند.

۲. طالقان در استان گيلان در ايران‏

طالقان، نام دهى در كوه‏پايه‏هاى شمالى رشته كوه البرز، در جنوب شرقى شهر فومن و شفت از شهرهاى استان گيلان در شمال ايران و منطقه‏اى آباد و سرسبز و جنگلى است. از آرامگاهى منسوب به امام‏زاده ابراهيم برادر امام رضا عليه السلام نيز در اين منطقه نام برده شده است.۱

۳. طالقان در افغانستان‏

طالقان، شهرى بزرگ و آباد و مركز استان تخار در شمال شرقى افغانستان كنونى و

1.لغت‏نامه دهخدا.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد هشتم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13610
صفحه از 400
پرینت  ارسال به