مَنْ كَذَبَ عَلَىَّ مُتَعَمِّداً فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ.۱
هر كس عامدانه بر من دروغ ببندد ، جايگاه خود را از آتش [در دوزخ] آماده سازد.
اين سخن پيامبر صلى اللّه عليه و آله دلالت مىكند كه كذب ، ممكن است عامدانه و يا غير عامدانه باشد. يعنى خطاى سهوى در انتساب سخن غير واقع به پيامبر صلى اللّه عليه و آله نيز كذب شمرده مىشود ، اگر چه جزايش با كذب عامدانه ، متفاوت است.
در روايتى ديگر به نقل از امير مؤمنان عليه السلام راويان سخن پيامبر صلى اللّه عليه و آله به چهار گروه تقسيم شدهاند:
إِنَّ فِى أَيْدِىالنَّاسِ حَقّاً وَ بَاطِلاً وَ صِدْقاً وَ كَذِباً... وَ إِنَّمَا أَتَاكَ بِالْحَدِيثِ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ لَيْسَ لَهُمْ خَامِسٌ: رَجُلٌ مُنَافِقٌ... يَكْذِبُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله مُتَعَمِّداً... وَ رَجُلٌ سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ شَيْئاً لَمْ يَحْفَظْهُ عَلَى وَجْهِهِ فَوَهِمَ فِيهِ وَ لَمْ يَتَعَمَّدْ كَذِباً... وَ آخَرُ رَابِعٌ لَمْ يَكْذِبْ عَلَى اللَّهِ وَ لَا عَلَى رَسُولِهِ مُبْغِضٌ لِلْكَذِبِ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ وَ تَعْظِيماً لِرَسُولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله وَ لَمْ يَهِمْ بَلْ حَفِظَ مَا سَمِعَ عَلَى وَجْهِهِ فَجَاءَ بِهِ عَلَى مَا سَمِعَهُ لَمْ يَزِدْ فِيهِ وَ لَمْ يَنْقُصْ مِنْهُ.۲برخى احاديث در ميان مردم، حق و برخى باطل است؛ برخى راست و برخى خطاست... . و كسانى كه حديثى براى تو نقل مىكنند ، چهار دستهاند كه پنجمى ندارند: نخست منافقى كه... از روى عمد به پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله دروغ مىبندد.
... ديگرى كسى كه سخن را از پيامبر شنيده ، امّا آن را خوب حفظ نكرده، و در نتيجه ، بىآن كه قصد دروغ بستن داشته باشد ، در نقل آن اشتباه كرده... .
... چهارمين نفر، كسى است كه بر خدا و بر فرستادهاش ، دروغ نبسته، و به جهت ترس از خدا و بزرگداشت پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله از دروغ بيزار بوده، و دچار اشتباه هم نشده؛ بلكه آنچه را شنيده به همان صورت به خاطر سپرده، و همانگونه كه شنيده
