477
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

پيش از اين اشاره كرديم كه پيروزى قيام مهدوى از طريق اعجاز نيست؛ بلكه سنّت الهى ايجاب مى‏نمايد كه قدرت نظامى، در كنار نصرت ويژه الهى، و پديد آمدن زمينه اجتماعى، در پيروزى اين نهضت، نقش مؤثّر و تعيين كننده داشته باشد.
بنا بر اين، در قيام امام مهدى عليه السلام ، از ساز و برگ نظامى و تجهيزات جنگى، استفاده خواهد شد. پرسشى كه در اين باره مطرح است، اين كه از چه نوع تجهيزات نظامى در اين قيام، استفاده خواهد شد، ابزار جنگىِ متناسب با عصر ظهور يا ابزار جنگى صدر اسلام؟
براى پاسخ به اين سؤال، ابتدا در باره مفاد احاديثى كه در اين باره وارد شده، توضيح مختصرى خواهيم داد و در ادامه به ارزيابى اجمالى سند و تحليل مقصود از آنها خواهيم پرداخت:

۳ - ۱ . مضمون احاديث‏

احاديثى را كه موضوع ساز و برگ نظامى قيام مهدوى در آنها مطرح شده ، به سه دسته مى‏توان تقسيم كرد :
دسته اوّل ، احاديثى كه تصريح كرده‏اند امام مهدى عليه السلام و يارانش با شمشير با دشمنان مى‏جنگند ؛ مانند اين حديث كه تجهيزات جنگى امام مهدى عليه السلام را چنين توصيف كرده است :
دِرْعُهُ دِرْعُ رَسُولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله السَّابِغَةُ وَ سَيْفُهُ سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله ذُو الْفَقَارِ .۱
زره [امام مهدى عليه السلام ] زره پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله و شمشير او شمشير پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله ، ذوالفقار است.
و در حديثى ديگر، درباره سلاح جنگى ياران امام عليه السلام آمده:
إِذَا قَامَ الْقَائِمُ نَزَلَتْ سُيُوفُ الْقِتَالِ عَلَى كُلِّ سَيْفٍ اسْمُ الرَّجُلِ وَ اسْمُ أَبِيهِ .۲

1.الغيبة ، نعمانى : ص ۳۰ ح ۳۲ .

2.الغيبة ، نعمانى : ص ۲۵۲ ح ۴۵ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۳۰۹ ح ۱۲۱ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
476

حديث ، چنين است:
يَكُرُّ مَعَ القائِمِ عليه السلام ثَلاثَ عَشرَةَ امرَأَةً . قُلتُ : وَ ما يَصنَعُ بِهِنَّ ؟ قالَ : يُداوينَ الجَرحى‏ ، وَ يَقُمنَ عَلَى المَرضى‏ كَما كَانَ مَعَ رَسولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله . قُلتُ : فَسَمِّهِنَّ لي ؟
فَقالَ : القِنواءُ بِنتُ رُشَيدٍ ، وَ اُمُّ أيمَنَ ، وَ حَبابَةُ الوَالِبِيَّةُ ، وَ سُمَيَّةُ اُمُّ عَمّارِ بنِ ياسِرٍ ، وَ زُبَيدَةُ ، وَ اُمُّ خالِدٍ الأَحمَسِيَّةُ ، وَ اُمُّ سَعيدٍ الحَنَفِيَّةُ ، وَ صبانَةُ الماشِطَةُ ، وَ اُمُّ خالِدٍ الجُهَنِيَّةُ .۱

[امام عليه السلام فرمود :] «سيزده زن همراه قائم هستند». گفتم: با كمك آنها چه مى‏كند؟ فرمود: «آنان ، زخمى‏ها را مداوا مى‏كنند و بيماران را نگاه مى‏دارند، همان گونه كه با پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله بودند» . گفتم: آنها را برايم نام ببر.
فرمود: «قِنوا دختر رشيد، اُم اَيمَن، حبابه والبى، سميه مادر عمّار ياسر ، زُبيده، اُمّ خالد اَحمَسى ، اُمّ سعيد حنفى، صبانه ماشِطه و اُمّ خالد جُهَنى [از آنان هستند]» .

احتمالاً اين تعداد از زنان نيز، از خواص ياران امام هستند كه مسئوليت پشتيبانى جنگ در پرستارى از رزمندگان مجروح را به عهده خواهند داشت؛ زيرا در غير اين صورت، با توجّه به گستردگى نبرد، تعداد ياد شده، براى پرستارى از همه مجروحان ، كافى نيست.
بارى ! حديث نخست، به نقش زنان در مديريت نهضت مهدوى و حديث دوم ، به نقش آنان در صحنه نبرد ، اشاره دارد و بر اين اساس، در صورتى كه صدور احاديث ياد شده را بپذيريم، يكى از سياست‏هاى امام مهدى عليه السلام بهره‏گيرى از زنان شايسته، در ستاد جنگ خواهد بود.

۳ . ساز و برگ نظامى در قيام مهدوى‏

يكى از مسائل مهم در تبيين سياست‏هاى نظامى امام مهدى عليه السلام ، اين است كه سياست ايشان در بهره‏گيرى از ساز و برگ و ابزار نظامى چيست؟

1.ر . ك : ج ۸ ص ۲۹۸ ح ۱۶۰۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23828
صفحه از 505
پرینت  ارسال به