465
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

آن نيز براى هنگامى است كه حق ، ظهور كند و قائم ما اهل بيت قيام كند ؛ امّا امروز ، مشكلى نيست كه مؤمن به مؤمن چيزى بفروشد و از او سود بگيرد .
بر پايه مفاد اين حديث ، يكى از سياست‏هاى اقتصادى دولت مهدوى ، تحريم سود گرفتن مؤمن از مؤمن در معاملات است. گفتنى است با توجّه به ضعفِ سند اين حديث ، نمى‏توان به طور قاطع در اين باره اظهار نظر كرد؛ ولى با در نظر گرفتن اين كه در عصر غيبت نيز سود گرفتن از مؤمن به استثناى مواردى خاص ، كراهت دارد،۱ مى‏توان گفت: پيشرفت‏هاى اقتصادى در دولت امام مهدى عليه السلام به تدريج به گونه‏اى خواهد بود كه مردم ، نيازى به سود گرفتن در معاملات ندارند. در اين شرايط اقتصادى ، معاملات ، صرفاً براى خدمت به يكديگر صورت مى‏گيرد، و سود گرفتن مؤمن از مؤمن ، ممنوع مى‏گردد.

۱ - ۲ - ۷ . عمران و آبادانىِ زمين‏

يكى از درخواست‏هاى منتظران ظهور امام مهدى عليه السلام از خداوند سبحان، در عصر غيبت، عمران و آبادانى شهرهاست. در «دعاى عهد» مى‏خوانيم :
وَ اعمُرِ اللَّهُمَّ بِهِ بِلادَكَ ، وَ أَحيِ بِهِ عِبادَكَ ، فَإِنَّكَ قُلتَ وَ قَولُكَ الحَقُّ : « ظَهَرَ الفَسادُ في البَرِّ وَ البَحرِ بِما كَسَبَت أيدِي النَّاسِ »۲ .۳
بار خدايا ! سرزمين هايت را به دست او (امام مهدى عليه السلام ) آباد و بندگانت را زنده كن كه تو به راستى گفته‏اى: «تباهى در خشكى و دريا به دليل دستاوردهاى [گناهان ]مردم ، پديدار شده است» .

1.سود گرفتن از مؤمن ، كراهت دارد، جز در مورد ضرورت يا در صورتى كه خريد مشترى براى تجارت باشد [نه مصرف‏]، يا اين كه مشترى ، جنسى را بيش از يكصد درهم بخرد كه در اين صورت ، گرفتن سود به اندازه هزينه يك روز ، كراهت ندارد (ر . ك : تحرير الوسيلة : ج ۱ ص ۵۰۱ مسئله ۲۲) .

2.روم : آيه ۴۸ .

3.ر . ك : ص ۳۶۲ ح ۱۸۸۶ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
464

خود ، خواهند رسيد. در حديثى از امام على عليه السلام آمده كه ايشان در توصيف اقدامات قائم عليه السلام مى‏فرمايد:
وَ يَدعو إلى‏ أخذِ المالِ فَيَقسِمُهُ بِالسَّوِيَّةِ ، وَ يَعدِلُ فِي الرَّعِيَّةِ .۱
و به اخذ مال فرا مى‏خوانَد ، آن را يكسان تقسيم مى‏كند و ميان مردم ، عدالت مى‏ورزد .
همچنين از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله نقل شده كه در اين باره مى‏فرمايد :
يَقسِمُ المالَ صِحاحاً .
[قائم ،] مال را به درستى قسمت مى‏كند.
مردى از ايشان پرسيد : مقصود از «تقسيم درست» چيست؟ پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: «ثروت را به طور مساوى ميان مردم تقسيم مى‏نمايد».۲
تأكيد اين احاديث بر تقسيم ثروت‏هاى عمومى به طور مساوى در ميان مردم و آوردن عدالت در كنار مساوات، اشاره به اين است كه مقتضاى عدل، اين است كه اموال و امكانات عمومى، به طور مساوى در اختيار همگان قرار گيرد و هيچ نوع امتيازى نمى‏تواند موجب تبعيض در بهره‏گيرى از بيت المال گردد.

۱ - ۲ - ۶ . تحريم سود گرفتن مؤمن از مؤمن‏

شيخ طوسى در كتاب تهذيب الأحكام از ابو حمزه بطائنى روايت كرده كه او مى‏گويد : از امام صادق عليه السلام پرسيدم: نقل شده كه «سود گرفتن مؤمن ، از مؤمن رِباست» . آيا اين حديث ، صحيح است؟ امام عليه السلام فرمود:
ذاكَ إذا ظَهَرَ الحَقُّ وَ قامَ قائِمُنا أهلَ البَيتِ ، فَأَمَّا اليَومَ فَلا بَأسَ أن يَبيعَ مِنَ الأَخِ المُؤمِنِ وَ يَربَحَ عَلَيهِ .۳

1.ر . ك : ص ۳۵۸ ح ۱۸۸۰ .

2.ر . ك : ص ۳۶۰ ح ۱۸۸۳ .

3.ر . ك : ص ۳۶۲ ح ۱۸۸۴ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23646
صفحه از 505
پرینت  ارسال به