417
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

به او گفتم: آيا اگر چنين كنند ، حرام است؟ فرمود:
عَلى أئِمَّةِ الحَقِّ أن يَتَأَسَّوا بِأَضعَفِ رَعِيَّتِهِم حالاً فِي الأَكلِ وَ اللِّباسِ ، ولا يَتَمَيَّزونَ عَلَيهِم بِشَي‏ءٍ لا يَقدِرونَ عَلَيهِ ؛ لِيَراهُمُ الفَقيرُ فَيَرضى عَنِ اللَّهِ تَعالى بِما هُوَ فيهِ ، وَ يَراهُمُ الغَنِيُّ فَيَزدادُ شُكراً وَ تَواضُعاً .۱
بر پيشوايان حق ، واجب است كه در خوراك و پوشاك، به تهى‏دست‏ترين رعاياى خود ، تأسّى كنند و با چيزى كه در توانِ ايشان نيست، خود را از آنان برتر قرار ندهند ، تا اگر فقيرى به ايشان نگريست ، از حال خويش خشنود گردد و اگر توانگرى ايشان را ديد ، بر سپاس‏گزارى و فروتنى‏اش افزوده شود.
مسئله مهم اين‏جاست كه چه كسى مى‏تواند با اين كه همه امكانات كشورى را در اختيار دارد، همچون تهى‏دست‏ترينِ مردم زندگى كند؟!
زندگى كردن مانند فقيرترينِ مردم، براى توانگران، در مقام گفتار، شعارى است زيبا و بسيار شيرين و پُرجاذبه؛ ولى انجام دادن آن ، بسيار دشوار است و تنها از كسى ساخته است كه نفس امّاره‏اش را كشته باشد و به گفته امام على عليه السلام در نخستين گام در مسير عدالت ، از دام هوس ، رهيده باشد؛۲ كسى مانند آن بزرگوار كه مى‏فرمود:
ألا وَ إنَّ إمامَكُم قَدِ اكتَفى مِن دُنياهُ بِطِمرَيهِ وَ مِن طُعمِهِ بِقُرصَيهِ ... أ أَقنَعُ مِن نَفسي بِأَن يُقالَ : هذا أميرُ المُؤمِنينَ ، وَ لا اُشارِكَهُم في مَكارِهِ الدَّهرِ ، أو أكونَ اُسوَةً لَهُم في جُشوبَةِ العَيشِ! فَما خُلِقتُ لِيَشغَلَني أكلُ الطَّيِّباتِ ، كَالبَهيمَةِ المَربوطَةِ ؛ هَمُّها عَلَفُها ، أوِ المُرسَلَةِ ؛ شُغُلُها تَقَمُّمُها ، تَكتَرِشُ مِن أعلافِها ، وَ تَلهو عَمّا يُرادُ بِها .۳
بدان كه پيشواى شما از دنياى خويش به دو جامه فرسوده، و از خوراكش به دو قرص نان بسنده نموده است . آيا خويشتن را به همين خرسند سازم كه بگويند :

1.تذكرة الخواص : ص ۱۱۰ .

2.«قَد ألزَمَ نَفسَه العَدلَ فَكان أوّلُ عدلِه نَفيُ الهَوى عَن نَفْسِه ؛ خود را به عدل پايبند ساخته است و نخستين عدالت او ، اين است كه هوس را از خود ، دور ساخته است (نهج البلاغه : خطبه ۸۷) .

3.نهج البلاغة : نامه ۴۵ ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۳۴۰ ح ۲۷ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
416

شيوه زندگى پيشوايان عدل‏

بر پايه مفاد اين احاديث، ساده‏زيستى و همسان‏سازى سطح زندگى، بويژه در خوراك و پوشاك، با زندگى بينواترين مردم جامعه، وظيفه اختصاصى براى امير مؤمنان عليه السلام نيست ؛ بلكه تكليف الهى همه پيشوايانِ عدالت‏گستر و حق‏محور است. اين حقيقت با صراحت بيشترى در احاديث ديگر ، مورد تأكيد قرار گرفته است:
إنَّ اللَّهَ عليهم السلام فَرَضَ عَلى أئِمَّةِ العَدلِ أن يُقَدِّروا أنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النّاسِ ، كَي لا يَتَبَيَّغَ بِالفَقيرِ فَقرُهُ .۱
خداوند عليهم السلام بر پيشوايان دادگر ، واجب فرموده است كه خود را با مردمِ ناتوان و تهى‏دست ، برابر سازند تا فقر [و مستمندى‏]، تنگ‏دست را به هيجان نياورَد و او را به طغيان وا ندارد.
هنگامى كه اَحنَف بن قيس بر معاويه وارد مى‏شود و در برابر خود ، غذاها و شراب‏هاى گوناگون مى‏بيند، اشك در چشمانش حلقه مى‏زند. معاويه مى‏پرسد: چرا گريه مى‏كنى؟
احنف مى‏گويد: از على در شگفتم!
معاويه مى‏پرسد: چگونه؟
احنف پاسخ مى‏دهد: هنگام افطار بر على وارد شدم . به من فرمود : «برخيز و با حسن و حسين ، غذا بخور». سپس به نماز ايستاد و پس از نماز ، از كيسه‏اى كه همراه داشت و درِ آن را محكم بسته بود، نانِ جُوى بيرون آورد.
به ايشان گفتم: اى امير مؤمنان! من از تو بخلى به ياد ندارم ؛ امّا نان جو را چنان در كيسه بسته‏اى كه هيچ بخيلى چنين نمى‏كند!
فرمود: «درِ كيسه را از سرِ بخل نبسته‏ام ؛ ليكن از آن مى‏ترسم كه حسن و حسين ، نانم را به روغن ، آغشته كنند و نرم سازند».

1.الكافي : ج ۱ ص ۴۱۱ ح ۳ ، نهج البلاغة : خطبه ۲۰۹ ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۳۳۶ ح ۱۹ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23859
صفحه از 505
پرینت  ارسال به