353
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

۵ / ۲

استيفاى اموال عمومى‏

۱۸۷۲. الكافى‏- با سندش به نقل از ابو خالد كابلى - : امام باقر عليه السلام فرمود : «در كتاب على عليه السلام آمده است: «زمين، از آنِ خداست. آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد، ارث مى‏دهد و فرجام [بهشت ]براى پرهيزگاران است». من و خاندانم، كسانى هستيم كه خداوند، زمين را ميراث ما كرده است و آن پرهيزگاران، ما هستيم و تمام زمين، متعلّق به ماست.۱
بنا بر اين، هر يك از مسلمانان كه زمينى را اِحيا مى‏كند، بايد آبادش گرداند و خراج آن را به امام از خاندان من بپردازد و هر چه از [حاصلِ‏] آن زمين بخورد، حقّ اوست. چنانچه او زمين را رها كند يا آبادش نكند و سپس يكى ديگر از مسلمانان آن را بگيرد و آباد و اِحيايش كند، او به آن زمين از كسى كه رهايش كرده، اولويت دارد و خراجش را به امام از خاندان من مى‏پردازد و آنچه از [حاصل و درآمد] آن بخورد، حقّ اوست تا آن گاه كه قيام كننده به شمشير از خاندان من ظهور كند و آن زمين‏ها را در اختيار بگيرد و از تصرّف در آنها منع نمايد و تصرّف كنندگان را از آنها بيرون كند، همان گونه كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله زمين‏ها را در اختيار گرفت و از تصرّف در آنها منع كرد، مگر زمين‏هايى كه در دست شيعيان ماست كه به صورت مقاطعه در اختيارشان مى‏گذارد و زمين در دستشان باقى مى‏ماند» .۲

۱۸۷۳. تهذيب الأحكام - با سندش به نقل از عمر بن يزيد - : شنيدم كه مردى از اهالى كوهستان [شمال عراق ]از امام صادق عليه السلام در باره مردى مى‏پرسد كه زمين بايرى راگرفته كه صاحبانش آن را رها كرده و رفته‏اند و آن گاه آبادش نموده و جوى‏هايش را كشيده و افزوده و اتاق‏هايى در آن ساخته و نهالى نشانده و نخلى كاشته است .
امام صادق عليه السلام فرمود : «امير مؤمنان عليه السلام مى‏فرمود : هر كس زمينى از مؤمنان را احيا كند ، براى اوست و مالياتش‏۳ را در روزگار صلح بايد به حاكم [مسلمانان ]بپردازد و چون قائم ظهور كند ، خود را آماده كند كه آن زمين [ممكن است از آنِ ديگرى باشد و ]از او گرفته شود» .۴

1.. ظاهراً از اين جا به بعد، كلام خود امام باقر عليه السلام است.

2.الكافى : ج ۱ ص ۴۰۷ ح ۱ وج ۵ ص ۲۷۹ ح ۵، الاستبصار : ج ۳ ص ۱۰۸ ح ۳۸۳ (همه اين منابع با سند صحيح) ، تفسير العيّاشى : ج ۲ ص ۲۵ ح ۶۶ ، تأويل الآيات الظاهرة : ج ۱ ص ۱۷۷ ح ۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۳۹۰ ح ۲۱۱ .

3.. در متن حديث، «طسق» آمده است كه معرّب «تشك» فارسى است و آن، مالياتى است كه بر حسب مقدار زراعت، از مالك مزرعه دريافت مى‏كنند و به آن خراج هم مى‏گويند (ر . ك : لغت‏نامه دهخدا) .

4.تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۱۴۵ ح ۴۰۴ (با سند معتبر) ، وسائل الشيعة : ج ۶ ص ۳۸۳ ح ۱۳ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
352

۵ / ۲

اِستيفاءُ الأَموالِ العامَّةِ

۱۸۷۲. الكافي : مُحَمَّدُ بنُ يَحيى‏ ، عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عيسى‏ ، عَنِ ابنِ مَحبوبٍ ، عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ ، عَن أبي خالِدٍ الكابُلِيِّ ، عَن أبي جَعفَرٍ عليه السلام ، قالَ : وَجَدنا في كِتابِ عَلِيٍّ عليه السلام : «إِنَّ الأَْرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ» أنَا وأَهلُ بَيتِي الَّذينَ أورَثَنَا اللَّهُ الأَرضَ ونَحنُ المُتَّقونَ ، وَالأَرضُ كُلُّها لَنا ،۱ فَمَن أحيا أرضاً مِنَ المُسلِمينَ فَليُعَمِّرها وَليُؤَدِّ خَراجَها إلَى الإِمامِ مِن أهلِ بَيتي ، ولَهُ ما أكَلَ مِنها ، فَإِن تَرَكَها أو أخرَبَها وأَخَذَها رَجُلٌ مِنَ المُسلِمينَ مِن بَعدِهِ فَعَمَّرَها وأَحياها ، فَهُوَ أحَقُّ بِها مِنَ الَّذي تَرَكَها ، يُؤَدّي خَراجَها إلَى الإِمامِ مِن أهلِ بَيتي ولَهُ ما أكَلَ مِنها ، حَتّى‏ يَظهَرَ القائِمُ مِن أهلِ بَيتي بِالسَّيفِ ، فَيَحوبُها فَيحويها؟ ويَمنَعُها ويُخرِجُهُم مِنها ، كَما حَواها رَسولُ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله ومَنَعَها ، إلّا ما كانَ في أيدي شيعَتِنا فَإِنَّهُ يُقاطِعُهُم عَلى‏ ما في أيديهِم ويَترُكُ الأَرضَ في أيديهِم .

۱۸۷۳. تهذيب الأحكام : مُحَمَّدُ بنُ عَلِيِّ بنِ مَحبوبٍ ، عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَينِ ، عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ ، عَن عُمَرَ بنِ يَزيدَ ، قالَ : سَمِعتُ رَجُلاً مِن أهلِ الجَبَلِ يَسأَلُ أبا عَبدِ اللَّهِ عليه السلام عَن رَجُلٍ أخَذَ أرضاً مَواتاً تَرَكَها أهلُها ، فَعَمَّرَها وأَكرى‏ أنهارَها وبَنى‏ فيها بُيوتاً وغَرَسَ فيها نَخلاً وشَجَراً . قالَ : فَقالَ أبو عَبدِ اللَّهِ عليه السلام : كانَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام يَقولُ : مَن أحيا أرضاً مِنَ المُؤمِنينَ فَهِيَ لَهُ وعَلَيهِ طَسقُها۲ يُؤَدّيهِ إلَى الإِمامِ في حالِ الهُدنَةِ ، فَإِذا ظَهَرَ القائِمُ عليه السلام فَليُوَطِّن نَفسَهُ عَلى‏ أن تُؤخَذَ مِنهُ .

1.الظاهر أنّ العبارة من هنا فما بعد هي من كلام الإمام الباقر عليه السلام .

2.الطِّسق : ما يوضع من الوظيفة على الجربان من الخراج المقرّر على الأرض . فارسي معرّب (لسان العرب : ج ۱۰ ص ۲۲۵ «طسق») .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23923
صفحه از 505
پرینت  ارسال به