299
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

نمى‏كند.۱ از جمله اينها حديث معروف به «هفتاد فضيلت امير مؤمنان عليه السلام » است كه در فضيلت پنجاه و سوم آمده كه قائم ، از اهل بيت است و قيام مى‏كند و صليب و بت را مى‏شكند و جنگ ، آغاز مى‏شود و از كسى جزيه نمى‏پذيرد.۲
عيّاشى نيز در تفسيرش ، در حديثى به نقل از امام باقر عليه السلام آورده است كه امام زمان عليه السلام جزيه قبول نمى‏كند. ايشان ، اين كار را تفسير آيه‏اى از كلام الهى مى‏داند كه در آن فرموده است:
«وَ قاتِلُوهُم حَتَّى لا تَكُونَ فِتنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ .۳
با آنان ، نبرد كنيد تا ديگر فتنه‏اى نباشد و دين ، همه دين خدا گردد. پس اگر باز ايستادند، خدا ، كردارشان را مى‏بيند» .۴
امام عليه السلام مى‏فرمايد كه قائم عليه السلام آن قدر مى‏جنگد كه هيچ شركى باقى نمانَد و همه به وحدانيت خدا اعتراف كنند.۵
در كتاب‏هاى حديثى ، روايتى از كتاب فتوحات المكّيةى ابن عربى نقل شده كه در آن از مهدى آل محمّد عليهم السلام و نسب و كارهاى او سخن مى‏رود. در آن جا آمده كه ايشان ، جزيه را «وضع» مى‏كند.۶ در اين كه «يضع الجزية» چگونه معنا شود ، اختلاف نظر وجود دارد. برخى آن را به معناى برداشته شدن حكم جزيه مى‏دانند و برخى برعكس به معناى مقرّر شدن حكم جزيه .
ابن طاووس نيز در الملاحم ، حديثى را به نقل از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله آورده كه از نزول عيسى عليه السلام و حاكم شدن وى در ميان بخشى از امّت ، سخن مى‏گويد. در آن جا گفته‏

1.اينها برخلاف احاديثى است كه پيش از اين ، در باره پذيرش جزيه از اهل كتاب گذشت.

2.الخصال: ج ۲ ص ۵۷۹ ، بحار الأنوار: ج ۳۱ ص ۴۴۳ .

3.انفال: آيه ۳۹ .

4.شبيه همين آيه در سوره بقره: آيه ۱۹۳ آمده است . در آيه سوره بقره ، لفظ «كلّه» وجود ندارد .

5.تفسير العيّاشى: ج ۲ ص ۶۰ ، بحار الأنوار: ج ۵۲ ص ۳۴۵.

6.إلزام الناصب : ج ۱ ص ۲۹۵ ، شرح اُصول الكافى (ملّا صدرا): ج ۱ ص ۵۶۰ ، الوافى: ج ۲ ص ۴۷۱ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
298

ابن بكير۱ از امام كاظم عليه السلام نقل شده است. حديث ياد شده در تفسير اين آيه است:
«أَ فَغَيرَ دينِ اللَّهِ يَبغُونَ وَ لَهُ أَسلَمَ مَن فِى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ .۲
آيا دينى جز دين خدا مى‏جويند، حال آن كه آنچه در آسمان‏ها و زمين است ، خواه ناخواه ، تسليم فرمان او هستند و به نزد او باز گردانده مى‏شويد» .
طبق اين نقل ، امام كاظم عليه السلام مى‏فرمايد:
اسلام ، بر همه يهوديان و نصارا و صابئيان و زنديقان و كفّار و مرتدّان در شرق و غرب عالم ، عرضه مى‏شود. هر كس به ميل و رغبت مسلمان شد، بايد نماز بگزارد و زكات بدهد ، و هر كس مسلمان نشود، گردنش را مى‏زنند تا اين كه در تمام شرق و غرب عالم ، كسى نمى‏ماند ، جز اين كه وحدانيت خدا را مى‏پذيرد .۳
در ادامه ، راوى تعجّب مى‏كند و مى‏گويد : خلايق ، بيش از آن‏اند كه بتوان چنين كرد. امام عليه السلام پاسخ مى‏دهد كه خداوند ، كم را زياد و زياد را كم مى‏كند. اين پاسخ ، كنايه از اين است در آن زمان ، بيشتر مردم ، مسلمان مى‏شوند.
اين حديث ، نشان مى‏دهد كه در جامعه مهدوى ، الزام و اجبار براى مسلمان شدن گروه‏هايى از مردم است و نمى‏توان گفت كه اديان ديگر ، وجود خواهند داشت . پيروان اديان ديگر نيز آزادىِ عمل ندارند و بايد براساس احكام اسلامى عمل كنند.

۴. برداشته شدن جَزيه‏

يكى از مباحثى كه در احاديث مورد توجّه قرار گرفته، نوع رفتار امام زمان عليه السلام با اهل كتاب است. برخى احاديث ، گوياى آن‏اند كه ايشان از اهل كتاب ، جزيه قبول‏

1.ابن بكير ، فَتَحى مذهب است؛ امّا اصحاب رجال ، وى را توثيق كرده‏اند.

2.آل‏عمران: آيه ۸۳ .

3.تفسير العيّاشى: ج ۱ ص ۱۸۳ ، بحار الأنوار: ج ۵۲ ۳۴۱ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23730
صفحه از 505
پرینت  ارسال به