131
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

سرعت تحوّلات بر اثر رشد علم و فناورى باشند. با اين حال نمى‏توان مقدار كم ذكر شده در برخى احاديث را با اين توجيه ، به طور عادى فهم كرد. اگر امرى معجزه‏آسا رخ دهد و هفت سال حكومت ايشان در واقع مطابق هفتاد يا يك‏صد و چهل سال شود،۱ مى‏توان درك كرد كه در چنين زمانى ، آن تحوّلات عظيم در كل جهان رخ دهد. امّا اگر انتظار باشد كه صرفاً در همان هفت سال همه اين تحوّلات واقع گردد، به طور عادى ، قابل فهم نيست. افزون بر اين كه در اين احاديث ، راويان ضعيفى‏۲ وجود دارند كه اعتماد به صحّت حديث را بسيار كم مى‏كنند.

مخفى نگاه داشتن‏

روايت ابن عباس از پدرش از پيامبر صلى اللّه عليه و آله كه مى‏گفت پس از برپايى حكومت عدل مهدوى، هر قدر خدا بخواهد در زمين باقى مى‏ماند ، گوياى تعمّدى بر مخفى ماندن مقدار حكومت امام زمان عليه السلام است. اين حديث ، نظر آية اللَّه صدر را در مورد تعمّد در مخفى نگاه داشتن مقدار زمان حكومت مهدى عليه السلام تقويت مى‏كند؛ امّا نمى‏توان اين نظر را پذيرفته شده تلقى نمود؛ زيرا اگر چنين بود، جا داشت كه همه احاديث، اين گونه عمل كنند، نه اين كه در برخى ساليانى را مشخص كنند و در برخى ديگر ، ساليانى ديگر. اگر پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليه السلام مى‏خواستند چيزى را مخفى نگاه دارند، على القاعده ، آن را با كلمات مبهم بيان مى‏كردند و ساليان مشخّصى را ذكر نمى‏كردند. همچنين اجبارى در ذكر اين ساليان مشخّص در كار نبوده كه بخواهيم آنها را بر تقيّه حمل كنيم. شايد به همين دليل است كه مرحوم صدر اين قول را قوى نمى‏داند و آن را فقط در حدّ يك احتمال ، مطرح مى‏كند.۳

1.. بدين معنا كه زمان تغيير نكند؛ امّا تحولاتى كه در آن زمان كوتاه صورت مى‏پذيرد ، معادل هفتاد يا يك‏صدو چهل سال باشد.

2.. عبد اللَّه بن قاسم حضرمى و عبد الكريم بن عمرو خَثعمى .

3.. المهدى عليه السلام ، سيّد صدر الدين صدر : ص ۲۳۹ - ۲۳۸ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
130

اهل بيت عليه السلام پس از رجعت آنان استمرار يابد و تحقّق اهداف اين حكومت در درازمدت و به دست ديگر امامان عليه السلام باشد. بر اين اساس، زمان‏هاى طولانى‏تر را بايد ناظر به نظام حكومت مهدوى دانست، نه حكومت شخص امام مهدى عليه السلام . در حديث پيش گفته امام باقر عليه السلام : زندگى امام مهدى عليه السلام از روز قيام تا روز مرگ ، نوزده سال و حكومت ديگر اهل بيت عليهم السلام ، سيصد و بيست و دو سال بيان گرديد.۱
احتمال ديگر اين است كه برخى از توفيقات اين حكومت در دوره رجعت امام زمان عليه السلام اتفاق بيفتد.۲ بخشى از موفّقيت‏ها در دوره اول - كه مى‏تواند كوتاه باشد - ، واقع مى‏گردد و بخشى ديگر در دوره رجعت.
در اين صورت، احاديثى كه از عبارت «يعيش» و «عاش» و «يكون» استفاده كرده‏اند، بايد مدّت زمان طولانى‏ترى را گفته باشند و روايت‏هايى كه ناظر به زمان حكومت امام عليه السلام هستند، زمان كوتاه‏ترى را ذكر كرده باشند؛ امّا چنين نيست. همان طور كه گذشت، احاديثى از زندگى هفت، هشت يا نه ساله امام زمان عليه السلام پس از ظهور سخن گفته‏اند و از تعبير «يكون»، «عاش» يا «يعيش» استفاده كرده‏اند. در عين حال، برخى نيز از حكومت هفت‏ساله گفتگو كرده‏اند. تعدادى نيز زمان حكومت ايشان را بيشتر، يعنى چهارده، نوزده، بيست، چهل و بيشتر از آن گفته‏اند.
بنا بر اين، نمى‏توان بر اساس معيارى معيّن و واحد در اين زمينه حكم كرد و قاطعانه ، اين زمان‏هاى مختلف را به صورت ياد شده ، تطبيق كرد.

گسترش ظرف زمان (هر سال ، معادل ۱۰ يا ۲۰ سال)

احاديثى كه ناظر به گسترش زمانى اند و مى‏گويند هر سال آن حكومت ، معادل ده سال و برخى آن را معادل بيست سال عادى به حساب مى‏آورند، ممكن است بيانگر

1.. الغيبة ، نعمانى : ص ۳۳۲ ح ۳ .

2.. بنا بر برخى احاديث ، امام زمان عليه السلام نيز پس از ظهور و تشكيل حكومت از دنيا مى‏روند و مجدداً به دنيا مى‏آيند و زندگى مى‏كنند. در اين باره ، ر . ك : ج ۸ ص ۳۶ (بخش دهم / فصل سوم / پژوهشى درباره بازگشت شمارى از وفات يافتگان ، هنگام قيام امام مهدى عليه السلام ) .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 25710
صفحه از 505
پرینت  ارسال به