107
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم

لفظ را نبايد بر آن مصاديق قديمى كه به هنگام صدور حديث وجود داشته است، حمل كنيم؛ بلكه بايد از نص و ظاهر حديث، مصاديقى در نظر بگيريم كه در زمان آينده - كه زمان وقوع حادثه است - ، وجود دارد؛ زيرا گذشت زمان، موجب تغيير مصاديق در هر دوره و قرنى است. بر همين اساس، شايسته نيست كه احاديث را طبق مفاهيم قرن حاضر نيز فهم نماييم؛ بلكه بايد براى آنها مفاهيم و مصاديقى را مناسب زمان تحقّق رويداد - كه ممكن است صدها سال بعد باشد - تصوّر نماييم.۱
دو. امام مهدى عليه السلام همانند امامان پيشين، با مخالفان و معاندان، مدارا و تسامح نخواهد داشت و در صورت عناد آنان، برخورد دفاعى با ايشان خواهد داشت. در حديث ۱/۱، عبارت «جاءَ بِأَمرٍ غَيرِ الَّذى كانَ» كه نقش توصيفى و تبيينى براى عنوان «صاحب سيف» است، مى‏تواند به اين معنا باشد كه نوع تعامل ايشان با مخالفان و معاندان، بر خلاف ديگر امامان پيشين، از موضعِ قدرت سياسى و حكومت خواهد بود نه از روى خوف و تقيّه، يا نشانه‏اى است بر اين كه در هنگام ظهور، دوران مدارا و تسامح در مقابل معاندان و مخالفان به پايان خواهد رسيد. امامانِ پيش از ظهور امام مهدى عليه السلام ، بنا به شرايط فرهنگى و سياسى، از اقدام مسلّحانه در هر شرايطى خوددارى كرده و تنها به تبليغ و اتمام حجّت مى‏پرداختند؛ ولى امام مهدى عليه السلام افزون بر اين، از توان نظامى يا سلاح نيز در سركوب مخالفان و دفاع از كيان اسلام، بهره خواهد جست. اين مهم مى‏تواند به اقتضاى حكم الهى يا شرايط سياسى و فرهنگى پيش از ظهور، تحليل شود.
همچنين حديث ۱/۱ (ص‏۱۰۰) مى‏تواند نقد و نفى نگره زيديّه و گروه‏هاى مسلّحانه دوره امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام نيز باشد كه در آن شرايط نامناسب تاريخى، جهاد و قيام مسلّحانه را براى امام، واجب مى‏دانستند. امامان عليهم السلام در حقيقت، ضمن اشاره به عدم مهيّا بودن شرايط چنين قيامى، آن را منوط به فراهم‏

1.. همان : ص ۲۲۸.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
106

مضمون مشترك احاديث «صاحب سيف»، بر خشونت‏گرايى يا كشتار به معناى خونريزى دلالت ندارند و اساساً از مفهوم لغوى و حتّى عرفى صاحب سيف، نمى‏توان رويكرد خشونت‏گرايى و كشتار استفاده كرد؛ بلكه نمادى از قدرت نظامى يا ابزار دفاعى است كه در عصر صدور حديث، كاربرد خاص در اين معنا داشته است، و گرنه بايد هر صاحب شمشيرى را بتوان قاتل و خشونت‏گرا توصيف كرد. از اين رو به نظر مى‏آيد «صاحب سيف» تعبيرى كنايى از مجهّز بودن ايشان به نيروى نظامى است براى دفاع و سركوب افراد و گروه‏هاى آشوب‏طلب - كه از روى عناد و لجاجت، امنيت جامعه را بر هم مى‏زنند - .
همه احاديث، كُدهاى مختلفى را در تبيين شخصيت دفاعى و نظامى امام مهدى عليه السلام ارائه مى‏كنند و در مجموع، نكات ذيل از آنها قابل استنباط است:
يك. امام مهدى عليه السلام در هنگام ظهور، مسلّح به ابزار نظامى و دفاعى است و لفظ «شمشير»، نماد و كنايه‏اى از ابزار جنگى دوره ظهور است. مقصود از شمشير، نيروى اسلحه مناسب با دوران ظهور است، با اين كه مردم زمان صدور، از اين احاديث، از اين كلمه جز همان شمشير نمى‏فهميده‏اند و شايد در وهم و خيال خود، زره و نيزه را نيز بِدان مى‏افزوده‏اند.
در اين نوع احاديث، مفاهيم ويژه‏اى به كار گرفته شده كه مصاديق معيّن و مخصوصى دارند كه در زمان صدور، مردم با آن سر و كار داشته‏اند و از آن الفاظ، جز همان مصاديق زمان خود را نمى‏فهميده‏اند، در صورتى كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله يا ائمّه عليهم السلام مصداق ديگرى را در نظر داشته‏اند كه در زمان وقوع حادثه پديد خواهد آمد. نمونه اين اشتباه مفهوم به مصداق، همين مفهوم «شمشير» در احاديث سيف است.۱مبتنى بر همين تحليل، محمّد صدر در تحليل احاديث پيش‏بينى آينده، بر اين باور است كه

1.. تاريخ غيبت كبرا، سيّد محمّد صدر: ص ۲۲۳.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد نهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23878
صفحه از 505
پرینت  ارسال به