57
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

اخبار به دست ما رسيده است.

وى در اين عبارت‏ها علاوه بر اين كه بر صحت روايات تأكيد مى‏كند، بر شيوه خود در تحقيق مسئله غيبت و امور وابسته به آن، كه بر سنّت صادره از پيامبر و ائمه مبتنى شده است، تأكيد دارد. به ديگر سخن وى رويكرد و روش خود را، كه همان بهره‏گيرى از منابع روايى و نقلى است، به صراحت باز مى‏گويد.
پس از قرن چهارم، در دوره‏هاى بعدى نيز اين روش و رويكرد در ميان محققان شيعى و اهل سنّت در موضوع مهدويّت رواج داشته و تا به امروز ادامه پيدا كرده است. در اين جا به برخى از آثارى كه با اين رويكرد تأليف شده‏اند اشاره مى‏كنيم:
۱. البيان فى اخبار صاحب الزمان، محمّد بن‏يوسف گنجى شافعى (م ۶۵۸ ق).
۲. عقد الدرر فى اخبار المنتظر وهو المهدى، يوسف بن‏يحيى المَقدسى الشافعى السلمى (م ۶۸۵ ق).
۳. العرف الوردى فى اخبار المهدى، جلال الدين سيوطى (م ۹۱۱ ق).
۴. القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر، ابن حجر هيثمى (م ۹۷۴ ق).
۵. تلخيص البيان فى اخبار مهدى آخر الزمان، على بن حسام الدين هندى (م ۹۷۵ ق).
۶. المشرب الوردى فى المهدى، نورالدين على بن سلطان محمّد قارى هروى مشهور به ملا على قارى (۱۰۱۴ ق).
۷. المَحجة فيما نزل فى القائم الحجة، سيّد هاشم بحرانى (م ۱۱۰۷ ق).
۸. بحار الأنوار، مجلدات ۵۱ تا ۵۳ ، محمّدباقر مجلسى (م ۱۱۱۱ ق).
در دوره معاصر نيز كتاب‏هاى متعدّدى با صبغه نقلى نگاشته شده است كه يكى از بهترين آنها كتاب منتخب الاثر فى الامام الثانى عشر تأليف آيةاللَّه لطف اللَّه صافى گلپايگانى است كه در سال ۱۳۷۳ قمرى تأليف شده است. ويژگى اين كتاب توجّه به نقدهاى مطرح‏شده در دوره معاصر در باره مهدويّت و نيز مسئله بهاييت


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
56

و منطق در باره طول غيبت دچار حيرت شده بود؛ سوم دستور امام زمان به وى در عالم رؤيا براى نوشتن كتابى در باب غيبت.۱
اين كتاب داراى پنجاه باب و مقدمه‏اى طولانى در ۱۲۶ صفحه است كه نويسنده در آن از لزوم وجود حجت، و نقد ديدگاه‏هاى ساير فرق در موضوع مهدويت، بويژه زيديه، سخن مى‏راند و پاسخ‏هاى متكلّمان شيعه اماميه چون ابن قِبّه را در اين باب مى‏آورد.
شيخ صدوق در اين كتاب علاوه بر آن كه اسناد احاديث را به صورت كامل مى‏آورد، بارها تكرار مى‏كند كه در اين مسئله تنها به احاديث صحيح استناد و اعتماد مى‏كند.

وى در پايان مقدمه هنگام اشاره به فصول كتاب نوشته است:
ثُمّ صَححنا النصوص على القائم الثانى عشر من الأئمة عليهم السلام من اللَّه تعالى ذكره ومن رسوله والأئمة الأحد عشر ... .۲سپس نصوص صحيح واردشده براى [امامت‏] امام دوازدهم را از [كلام‏] خداوند متعال [در قرآن‏] و يازده امام [پيشين‏] آورده‏ايم.

وى در جايى ديگر مى‏نويسد:
ليس هذا الحديث وما شاكله من اخبار المعمرين وغيرهم مما أعتمده فى امر الغيبة ووقوعها لأن الغيبة إنّما صحت لى بما صح عن النبى والأئمّة من ذلك بالأخبار التى بمثلها صح الاسلام وشرائعه وأحكامه.۳اين حديث و مانند آن در باره افراد معمر از احاديثى نيست كه در مسئله غيبت بر آن اعتماد كنم؛ زيرا غيبت براى من بر اساس روايت‏هاى صحيحى اثبات شده است كه از پيامبر و امامان رسيده و اسلام و شريعت اسلامى نيز به مانند همين

1.ر . ك : ج ۵ ص ۲۰۳ ح ۸۶۱ .

2.كمال الدين: ص ۱۲۶.

3.همان: ص ۶۳۸ - ۶۳۹.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9106
صفحه از 427
پرینت  ارسال به