۴

رويكردهاى پژوهشى در مهدويّت‏نگارى ^۱

پيش از تبيين رويكردهاى پژوهشى در باره كتاب‏هايى كه تاكنون در باره امام مهدى عليه السلام نگارش يافته، اشاره به چند نكته ضرورى است:
۱ . مسئله مهدويّت از آن رو كه در سخنان پيامبر و سپس امامان شيعه به فراوانى مطرح شده، و نيز از آن رو كه فرجام تاريخ از دغدغه‏هاى جدى و هميشگى بشر بوده و هست، و نيز به دليل فوق طبيعى بودنِ برخى از مسائل مهدويّت، از قرون نخستين كانون توجّه مسلمانان بوده و در دوره‏هاى مختلف تاريخ اسلام آثار فراوانى در اين باب نگاشته شده است.
۲ . آثار نگارش‏يافته در موضوع مهدويّت، گاهى داراى عناوين صريح و مستقيمى چون المهدى، الغيبة، صاحب الزمان بوده، و گاهى هم ذيل عناوين ضمنى و مرتبط، مانند الفتن و الملاحم، الرجعة، اَشراط الساعة، دجّال و آخر الزمان، به مسئله مهدويّت پرداخته‏اند.
۳ . برخى نويسندگان در كتاب‏هايى مستقلاً به موضوع مهدويّت پرداخته‏اند و تمام كارشان را به اين موضوع اختصاص داده‏اند؛ امّا در كتاب‏هاى بسيار تنها بخشى از اثر به اين موضوع اختصاص دارد. در ميان نوشته‏هاى كهن، بويژه منابع حديثى

۱۳ . برطرف كردن نيازهاى فرعى پژوهشگر

به منظور تسهيل كار پژوهشگرانى كه به اين دانش‏نامه مراجعه مى‏كنند، كوشيده‏ايم پاسخگوى نيازهاى فرعىِ آنان نيز باشيم تا براى دستيابى به آنچه در پى‏اش هستند، از مراجعه به هر منبع ديگرى بى‏نياز شوند. اعراب‏گذارى متون عربى، ترجمه متون عربى براى فارسى‏زبانان، شرح حال اجمالى اشخاص، توضيح الفاظ دشوارياب، و توضيح در باره مكان‏ها و توضيح نكات مبهم گزارش‏ها، در همين راستا انجام پذيرفته است.

۱۴ . هشدار در باره خرافه‏گرايى‏

خرافه‏گرايى يكى از خطرناك‏ترين آسيب‏هاى اعتقاد به امام مهدى عليه السلام است كه در گذشته و حال دشمنان مهدويّت بسيار از آن بهره برده‏اند. دانش‏نامه امام مهدى عليه السلام به منظور هشدار در اين زمينه دو گزارش تاريخى ارائه مى‏كند: يكى در باره مدعيان دروغين نيابت از امام عصر عليه السلام ، و ديگرى در باره مدعيان دروغين مهدويّت ضرورى است . نيكوست متصديان امور فرهنگى با توجه به چنين گزارش‏هايى، اقدام به برنامه‏ريزى‏هاى اصولى براى مبارزه با نفوذ خرافه‏گرايى در فرهنگ مهدويّت كنند.

۱۵ . روش دانش‏نامه در تكريم معصومان‏

در گزارش متون حديثى، اگر متن مورد استناد، از پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام نقل شده باشد، نام آن بزرگواران ، همراه تكريم آورده مى‏شود؛^۱ هر چند در منبع چنين تكريمى نيامده باشد؛ امّا اگر متن از غير پيامبر صلى اللّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام نقل شده باشد، فقط به ذكر نام گوينده بسنده مى‏شود.