321
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

بنا بر اين ، حديث ثقلين ، دليل ديگرى است بر عصمت اهل بيت و مصونيت آنان از گناه و اشتباه در كنار آيه تطهير و احاديثى كه در تبيين طهارت اهل بيت ، صادر شده‏اند .۱

۲ . مرجعيت علمى اهل بيت عليهم السلام‏

دومين پيام روشن حديث ثقلين براى امّت اسلام ، مرجعيت علمى اهل بيت است . در واقع ، پذيرش همتايىِ اهل بيت با قرآن و مصونيت علم آنان، براى اثبات اين پيام كافى است . اين ، بدان معناست كه هيچ كس جز اهل بيت عليهم السلام نمى‏تواند حقايق قرآن را براى مردم ، بازگو كند و آنان را با معارف ناب اسلام ، آشنا سازد . امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد :
إنَّ اللَّهَ عَلَّمَ نَبِيَّهُ التَنزيلَ وَ التَّأويلَ ، فَعَلَّمَهُ رَسولُ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله عَلِيَّاً عليه السلام ، قالَ : وَ عَلَّمَنا وَاللَّهِ .۲خداوند به پيامبرش تنزيل و تأويل را آموخت . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله هم به على عليه السلام آموخت و به خدا سوگند ، به ما هم ياد داد .

همه احاديثى كه بر جايگاه علمى اهل بيت تأكيد دارند (مانند احاديثى كه آنان را «خزانه‏داران علم الهى» و «وارثان علم انبيا» معرّفى مى‏كنند ، يا سخن آنان را سخن پيامبر خدا مى‏شمرند۳) ، در واقع ، تبيين كننده اين پيام و تأكيدورز بر مرجعيت علمى اهل بيت‏اند . جالب توجّه است كه در برخى از گزارش‏هاى حديث ثقلين ، به جايگاه علمى اهل بيت نيز اشاره شده است .۴

1.ر . ك : اهل بيت در قرآن و حديث : ص ۲۴۷ (بخش سوم : فصل يكم : مهم‏ترين ويژگى‏هاى اهل بيت / پاكى) .

2.الكافى : ج ۷ ص ۴۴۲ ح ۱۵ ، تهذيب الأحكام : ج ۸ ص ۲۸۶ ح ۱۰۵۲ .

3.ر . ك : اهل بيت در قرآن و حديث : ص ۴۱۱ (بخش چهارم : فصل يكم : ويژگى‏هاى علمى اهل بيت) .

4.ر.ك: اهل بيت در قرآن و حديث (ص‏۴۲۱ ح‏۳۷۹): «من دو چيز در ميان شما مى‏نهم كه اگر به آن دو چنگ زنيد، هرگز گم‏راه نمى‏شويد: كتاب خداوند عزّ و جل و اهل بيت من كه همان عترت من اند. اى مردم! گوش كنيد. به من خبر رسيده است كه در كنار حوض كوثر بر من وارد خواهيد شد و من در باره اين كه با اين دو امر سترگ چه كرديد، از شما پرسش خواهم كرد. اين دو امر سترگ، كتاب خداوندِ والا نام و اهل بيت من اند. پس، از آنها پيشى نگيريد كه نابود مى‏شويد و به آنها نياموزيد كه داناتر از شمايند» (ر.ك: ص‏۲۶۳ ح‏۷۳).


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
320

باطل، از پيش رو و از پشت سر آن ، به سويش نمى‏آيد . وحى [نامه‏اى ]است از حكيمى ستوده» .
پيام روشن «همتايىِ اهل بيت با قرآن» در حديث ثقلين ، عصمت اهل بيت عليهم السلام است ؛ زيرا :
اوّلاً فرمان پيامبر صلى اللّه عليه و آله در باره تمسّك به اهل بيت در كنار قرآن ، به معناى وجوب اطاعت از آنان است و اگر اهل بيت مانند قرآن از خطا مصون نباشند، وجوب فرمانبرى از آنان غير قابل توجيه است.

امام على عليه السلام در تبيين اين برهان و در باره وجوب اطاعت از اولى الأمر (اختيارداران) مى‏فرمايد :
إنَّما أمَرَ بِطاعَةِ أولى الأمرِ۱ لأنَّهُم مَعصومونَ مُطَهَّرونَ ، لا يَأمرونَ بِمَعصِيَةٍ .۲به فرمانبرى از اولى الأمر دستور داده شده است ، به اين جهت كه آنان [از گناه و خطا ]مبرّايند و پاك‏اند و به گناه، دستور نمى‏دهند .

ثانياً عدم مصونيت اهل بيت از خطا ، پيوستگى آنان با قرآن را مخدوش مى‏سازد ، در حالى كه حديث ثقلين ، با صراحت ، پيوستگى و جداناپذيرى قرآن و اهل بيت را اعلام نموده است . شيخ مفيد قدس سره در اين باره مى‏گويد :
و ذلك موجب لعصمتهم من الآثام و مانع من تعلّق السهو بهم و النسيان ؛ إذ لو وقع منهم عصيان أو سهو فى الأحكام لفارقوا به القرآن فيما ضمّنه البرهان .۳اين ، موجب پاكى آنان از گناه و مانع از دچار شدن آنها به غفلت و فراموشى است ؛ زيرا اگر از آنان نافرمانى سر بزند و يا در احكام، سهو كنند ، از قرآن ، در چيزى كه برهان ، آن را اثبات كرده است (عصمت) ، جدا شده‏اند .

1.اشاره است به آيه (أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِى الْأَمْرِ مِنكُمْ)(نساء: آيه ۵۹) .

2.الخصال : ص ۱۳۹ ح ۱۵۸ ، علل الشرائع : ص ۱۲۳ ح ۱ .

3.المسائل الجاروديّة : ص ۴۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9328
صفحه از 427
پرینت  ارسال به