319
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول

خطاب به امّت اسلامى تا دامنه قيامت فرمود :
إنِّى تارِكٌ فيكُمُ الثَّقَلَينِ أما إن تَمَسَّكتُم بِهِما لَن تَضِلُّوا : كِتابَ اللَّهِ وَ عِترَتى أهلَ بَيتى ، فَإنَّهُما لَن يَفتَرِقا حَتَّى‏ يَرِدا عَلَىَّ الحَوضَ .۱من دو چيز گران‏بها در ميان شما به جا مى‏گذارم . كه تا وقتى به آن دو چنگ بزنيد ، هرگز گم‏راه نمى‏شويد : كتاب خدا و عترتم ، [يعنى‏] اهل بيتم . اين دو ، هرگز از هم جدا نمى‏شوند تا در كنار حوض ، بر من وارد شوند .

بر پايه اين سخن نورانى ، «قرآن» و «عترت» ، دو امانت گران‏بهاى به هم پيوسته‏اى هستند كه خاتم انبيا صلى اللّه عليه و آله به امّت خود سپرده و از آنان خواسته است كه تا دامنه قيامت ، از آنها پاسدارى كنند .
يكى از مهم‏ترين نكات در تبيين معناى حديث ثقلين ، دلالت اين حديث شريف بر امامت امام مهدى عليه السلام و لزوم تمسّك به ايشان است ؛ امّا قبل از هر گونه توضيح در اين باره ، مقدّمتاً به سه پيام سرنوشت‏ساز اين سخن نورانى در ارتباط با امامت و رهبرى اهل بيت عليهم السلام ، اشاره‏اى كوتاه مى‏كنيم :

۱ . عصمت اهل بيت عليهم السلام‏

خداوند متعال ، خود، عصمت قرآن و مصون بودن آن از هر گونه خطا را تضمين كرده است ، آن جا كه مى‏فرمايد :
«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَفِظُونَ .۲
ما ذكر (قرآن) را فرو فرستاديم و ما نگهبان آنيم» .
نيز تأكيد مى‏فرمايد :
«لَّا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ».۳

1.ر.ك: ص ۲۷۴ ح ۸۶ (بصائر الدرجات) .

2.حجر : آيه ۹ .

3.فصّلت : آيه ۴۲ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
318

قائِمُهُم ، لا يُفارِقونَ كِتابَ اللَّهِ وَلا يُفارِقُهُم حَتَّى‏ يَرِدوا عَلى‏ رَسولِ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله حَوضَهُ .۱من و حسن و حسين و نُه امام از فرزندان حسين - كه نهمين آنان ، مهدى و قائم آنهاست - ، همان‏هاييم كه از كتاب خدا جدا نمى‏شوند و كتاب خدا هم از آنان جدا نمى‏شود تا بر حوض ، در كنار پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله وارد شوند .

در احاديث معتبر در نزد اهل سنّت ، هر چند با اين صراحت ، «عترت» بر دوازده نفر از خاندان رسالت ، تطبيق نشده است ، ولى احاديث نقل شده توسط آنان كه تأكيد مى‏كنند خلفاى پيامبر خدا دوازده نفرند ، جز با مبناى اعتقادى پيروان اهل بيت عليهم السلام قابل توجيه نيستند .۲نمونه‏هايى از اين احاديث ، به شرح زيرند :
لا يَزالُ الدِّينُ قائِماً حَتَّى‏ تَقومَ السّاعَةُ ، أو يَكونَ عَلَيكُم اثنا عَشَرَ خَليفَةً ، كُلُّهُم مِن قُرَيشٍ .۳دين خدا ، همواره پابرجاست تا اين كه قيامت برپا شود و يا دوازده نفر بر شما خليفه شوند كه همگى از قريش هستند .

در نقلى ديگر ، آمده است :
لا يَزالُ الإسلامُ عَزيزاً إلى‏ اثنَى عَشَرَ خَليفَةً .۴اسلام تا دوازده خليفه، همواره عزّتمند است .

بدين سان ، مى‏توان گفت كه اين گونه احاديث ، به شمول مفهوم «عترت» بر ساير امامان، اشاره دارند ، چنان كه در احاديث اهل بيت عليهم السلام بِدان تصريح شده است.

شش . معناى حديث ثقلين‏

بر اساس اسناد معتبرى كه بدانها اشاره شد ، پيامبر خدا در اواخر عمر شريف خود ،

1.ر.ك: ص ۳۰۰ ح ۱۱۰ .

2.ر . ك : ص ۳۴۳ (پژوهشى در باره احاديث مربوط به دوازده خليفه) .

3.ر.ك : ص ۳۳۴ ح ۱۱۳ .

4.ر.ك : ص ۳۳۲ ح ۱۱۱ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9210
صفحه از 427
پرینت  ارسال به