دست يافت:

چند نكته مهم در مهدويت‏پژوهى‏

نكته ۱ : در مجموعه حاضر همه مباحث مرتبط با مهدويّت، چه اعتقادى و چه تاريخى، گزارش و تحليل شده است تا مجموعه‏اى جامع در ارتباط با امام مهدى عليه السلام و منجى موعود از منظر شيعه و ديگر مذاهب و اديان فراهم آيد ؛ حتّى اگر برخى از مباحث استناد قوى و تامى نداشته باشند.

نكته ۲ : در مجموعه حاضر، بنا بر فحص تام، جامع‏نگرى و تعاضد متون بوده است تا از راه تراكم ظنون، وثوق نوعى به صدور حاصل شود. همچنين جمع‏آورى كامل همه گزارش‏هاى مرتبط با موضوع و حتّى گزارش‏هاى مصادر متفاوت از يك مطلب در گزاره‏هاى تاريخى كانون توجّه بوده است. از اين رو ، اسناد هر يك از روايات مطابق با مبانى رجالى مشهور نزد عالمان شيعه ارزيابى شده و روايات معتبر در پاورقى مشخّص شده‏اند.
طبيعى است كه در مباحث اصلى اعتقادى، روايات قوى‏ترى در دست است؛ در حالى كه شمار روايات صحيح السند در گزاره‏هاى تاريخى، كمتر است.
نكته ۳ : بررسى شبهات مطرح‏شده توسط مخالفان نشانگر آن است كه بيشتر شبهات و اشكالات، ناظر به گزاره‏هاى تاريخى مهدويّت و مطرح كردن گونه‏اى استبعاد است تا اين گزاره‏ها را نامتعارف جلوه مى‏دهد. اين شبهات جزئى مربوط به مباحث فرعى مهدويّت است و در اصل اعتقاد به امام مهدى عليه السلام به عنوان منجى موعود، خللى وارد نمى‏سازد.
نكته ۴ : شبهات تاريخى و اعتقادى مرتبط با هر تفكر، مى‏بايد مطابق با مبانى، اصول و معيارهاى حاكم بر آن تفكر مطرح شوند؛ در حالى كه بيشتر شبهات مطرح‏شده در مباحث مهدويّت توسط اهل سنّت و مستشرقان، آبشخورى غير از مبانى و اصول معرفتى شيعه دارند.

شايسته تبيين بيشتر است.
ظهور و قيام امام مهدى عليه السلام پس از دوره غيبت، امرى حتمى و مبتنى بر ادله معتبر نقلى است كه تواتر معنوى دارد و نزد شيعه اماميه از اصول مهدويّت محسوب مى‏شود.
در كنار اين بحث اعتقادى، روايات و گزارش‏هايى در باره علايم ظهور هست كه برخى علايم را محتوم، و برخى را غير محتوم شمرده است. روشن است كه بحث علايم ظهور به اندازه اصل قيام و انقلاب مهدوى اهميّت ندارد و اثبات آن نيز به همين اندازه كم‏اهميّت است؛ زيرا اين‏گونه مباحث از اصول اعتقادى محسوب نمى‏شوند و از اين رو ايمان و اقرار تفصيلى به آنها لازم نيست. همچنان كه شناخت تفصيلى تمامى آنچه در كتاب و سنّت آمده است، در اصل ايمان و اسلام شرط نيست.^۱
شاهد اين مطلب اين است كه حتّى اگر هيچ علامتى نيز پديدار نشود، در اصل قيام مهدوى خللى وارد نمى‏شود. چنان كه در روايتى‏^۲ آمده است كه اصل ظهور امام مهدى عليه السلام وعده تخلّف‏ناپذير الهى است؛ امّا ديگر مباحث و ملازمات آن قابل تغيير و تبديل‏اند.^۳
با تأمّل در آنچه گفتيم مى‏توان به چند نكته بسيار مهم در باره مهدويّت‏پژوهى