۲ . فرايند جهانى شدن‏

برخى از انديشمندان و پژوهشگران بر اين باورند كه جهانى شدن يك فرايند (پروسه) تاريخى است كه به دنبال پيشرفت فناورى و ابزارهاى ارتباطاتى مثل تلفن، تلويزيون، ماهواره و رايانه به وجود آمده است. اين وسايل موجب آشنايى مردم جهان با فرهنگ‏ها، اديان و ايدئولوژى‏هاى ملل مختلف شده و همين آشنايى باعث توجّه بيشتر آنها به امور جهانى شده است. اين امر كم‏كم منجر به پديده جهانى شدن ، كه جوامع قرن ۲۱ آن را تجربه مى‏كنند، شده است. در نتيجه زمينه گفتگو ميان ملل مختلف جهان در باره مسائل فرهنگى و ايدئولوژيك فراهم شده و كم‏كم همه به اين سمت مى‏روند كه يك فرهنگ يا ايدئولوژى مشترك جهانى پيدا كنند. به عبارت ديگر، پيشرفت فناورى و ارتباطاتى موجب آگاهى بيشتر مردم جهان نسبت به امور جهانى و ورود آنها به مسائل جهانى شده است .
به اين ترتيب انسان امروزى تنها دل‏مشغول مسائل محلى و ملى نيست؛ بلكه او نيز به مسائل جهانى نظر دارد. جوامع امروزى آرزومند برپايى يك نظام مشترك، و ايجاد فرهنگ جديدى هستند كه مطلوب همه جوامع بشرى باشد تا از طريق آن مشكلات كلان بشرى همچون جنگ، تروريسم ، گرسنگى ، بحران بهداشت و آموزش و نيز تخريب محيط زيست از بين برود و در نتيجه، دنياى نوين و وضعيت مطلوب براى انسان فراهم شود.^۱
با اين توضيحات روشن مى‏شود كه طبق اين ديدگاه جهانى شدن محصول پيشرفت فناورى و ارتباطات است كه موجب فشرده شدن زمان و مكان و نيز جهانى فكر كردن و جهانى عمل كردن بشرِ امروز شده است.^۲

جهانى‏سازى ، همان پروژه شتاب بخشيدن به روند غربى شدن جهان است كه در نهايت به نفع آمريكا تمام مى‏شود. كسانى كه با روند جهانى شدن مخالف‏اند، اين قرائت از جهانى شدن را تأييد مى‏كنند. حتّى برخى از طرف‏داران جهانى شدن نيز، مانند فرانسيس فوكوياما و ساموئل هانتينگتون، به اين قرائت (تطابق «جهانى شدن» يا «غربى شدن جهان») ، گرايش و باور دارند. فوكوياما از نظام ليبراليستى و سرمايه‏دارى حمايت كرده و جهانيان را براى رسيدن به پيشرفت و رفاه، به پيروى از اين نظام دعوت كرده است. از ديدگاه او رسيدن به پيشرفتى همه‏جانبه فقط در سايه آن نظام ميسر است؛ زيرا نظام غربى تنها نظامى است كه مى‏تواند جهانى باشد. او بر اين نكته تأكيد دارد كه ليبرال دموكراسى مى‏تواند نقطه تكامل ايدئولوژيك و آخرين (كامل‏ترين) شكل حكومت بشرى باشد.^۱
ساموئل هانتينگتون نيز معتقد است كه نظام غربى و ليبرال دموكراسى آخرين شكل حكومت بشرى است كه بر جهان حاكم مى‏شود. به عقيده او فرهنگ غربى تنها فرهنگى است كه در جهان غالب گشته است و جهانيان سرانجام به فرهنگ و نظام غربى گرايش پيدا مى‏كنند و پيشرفته مى‏شوند.^۲
روشن است كه اين قرائت از جهانى شدن به هيچ وجه با مهدويّت اسلامى سازگار نيست. بسيارى از مخالفان جهانى شدن هم، در واقع منتقد همين معنا از جهانى شدن هستند. آنها در واقع با روند جهانى شدن فعلى و سلطه غربى مخالف‏اند، نه اين كه مخالف برقرارى نظام واحد جهانى باشند. از اين رو برخى از انديشمندان جهانى شدن را پروژه (طرح / نقشه) نمى‏دانند و بر اين اعتقادند كه عوامل مختلفى در ايجاد روند جهانى شدن دخيل است.